راهنماتو-گاهی پیش می‌آید که با فردی روبه‌رو می‌شوید و از همان لحظه اول احساس می‌کنید که می‌توانید با او ارتباط برقرار کنید. شاید در محل کار، هنگام خوش‌وبش با یک همکار جدید یا حتی در برخوردی کوتاه با یک پلیس، ناگهان حسی از آشنایی و پیوند در شما شکل بگیرد.
به گزارش راهنماتو، احتمالاً چنین احساسی را با صمیمی‌ترین دوستان یا شریک عاطفی خود از همان نخستین دیدار تجربه کرده‌اید. اما چرا چنین اتفاقی میفتد؟ بر اساس تحقیقات روان‌شناسی در حوزه روابط بین فردی، چندین عامل می‌توانند در این پدیده نقش داشته باشند که ما در راهنماتو آن‌ها را مرور کرده‌ایم.
همگامی عصبی؛ هماهنگی ذهن‌ها
دانشمندان علوم اعصاب معتقدند که این ارتباط آنی می‌تواند ریشه‌ای زیستی داشته باشد. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در کالج دارتموث انجام شد، فعالیت مغزی ۴۲ داوطلب هنگام تماشای چندین ویدیو مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد افرادی که روابط اجتماعی نزدیکی با هم دارند، الگوهای مشابهی از فعالیت مغزی، به‌ویژه در بخش‌هایی که با پردازش احساسات، تمرکز انتخابی و درک ذهن دیگران مرتبط است، دارند.
تالیا ویتلی، پژوهشگر این مطالعه، توضیح می‌دهد که افراد در یک شبکه اجتماعی مشترک هنگام پردازش محتواهای روایی و درک کلی جهان، فعالیت‌های مغزی مشابهی نشان می‌دهند. حتی در بین غریبه‌ها، اگر چنین همگامی عصبی وجود داشته باشد، احتمال تمایل به ادامه ارتباط افزایش می‌یابد. این یافته با تحقیقات قبلی نیز همخوانی دارد که نشان داده است افرادی که حرکات و زبان بدن مشابهی دارند، بیشتر به یکدیگر جذب می‌شوند. به عبارتی، هرچه مدت بیشتری با فردی در تعامل باشید، همگامی رفتاری و عصبی شما نیز افزایش خواهد یافت.
صحبت کردن به یک زبان مشترک- منظور فقط واژگان مشترک نیست
شیوه‌ای که صحبت می‌کنیم نیز می‌تواند پیش‌بینی کند که آیا قلاب‌هایمان به هم گیر می‌کند یا نه [اصطلاحاً جذب هم می‌شویم یا خیر]. تحقیقات درباره هماهنگی سبک زبانی (LSM) نشان می‌دهد افرادی که سبک زبانی یکدیگر را ناخودآگاه تقلید می‌کنند، حتی در نخستین تعاملات، احساس ارتباط بیشتری با هم دارند. این هماهنگی زبانی فقط به محتوای حرف‌ها مربوط نمی‌شود، بله به چگونگی استفاده از این واژگان – به خصوص استفاده از واژگان عملکردی مثل «و»، «آن»، «این» و «به» - نیز می‌شود.
مطالعه‌ای درباره قرار ملاقات‌های سریع نشان داد زوج‌هایی که سبک زبانی مشابهی دارند، با احتمال بیشتری به یکدیگر علاقه‌مند می‌شوند. حتی اگر دو نفر از پیشینه‌های متفاوتی باشند، الگوهای زبانی مشابه می‌تواند نشانه‌ای از ارتباط عمیق‌تر باشد و احتمال ادامه رابطه را افزایش دهد. پس اگر تا به حال احساس کرده‌اید که مکالمه‌ای از همان ابتدا روان و طبیعی پیش می‌رود، علم نشان می‌دهد که این موضوع به طور کامل تصادفی نیست، بلکه کلمات شما به شکلی ناخودآگاه همگام شده‌اند.
مثلا فرض کنید که دو همکار که به تازگی با هم آشنا شده‌اند در یکی از جلسات کاری از ساختارهای زبانی مشترک غیر رسمی مثل «منم همینو می‌گم!» یا «عمراً» استفاده کنند یا در نقطه مقابل دو همکار از ساختارهای زبانی رسمی استفاده کنند. هر دو گروه به دلیل استفاده از ساختارها و سبک‌های زبانی مشترک احتمال دارد در همان جلسه به هم جذب شوند.
یا در اولین قرار عاشقانه، وقتی دو نفر به شکلی ناخودآگاه از کلمات و واژگان و لحن‌های یکسان استفاده می‌کنند، احتمال دارد که در همان قرار اولیه به هم جذب شوند.
هم‌رنگ جماعت شدن؛ شباهت‌های اجتماعی
ضرب‌المثل قدیمی که می‌گوید «کبوتر با کبوتر، باز با باز»، در اینجا کاملاً صدق می‌کند. همان‌طور که پرندگان برای شناسایی یکدیگر به الگوهای ظاهری پرهایشان توجه می‌کنند، انسان‌ها نیز از نشانه‌های اجتماعی مختلفی برای شناخت یکدیگر استفاده می‌کنند که شامل سن، قومیت، طبقه اجتماعی و سطح تحصیلات است.
تحقیقات نشان می‌دهد افراد معمولاً به سمت کسانی جذب می‌شوند که ویژگی‌های مشترکی با آن‌ها دارند، زیرا این شباهت‌ها باعث می‌شود احساس کنند بهتر یکدیگر را درک می‌کنند. بنابراین طبیعی است که ما جذب افرادی شویم که به لحاظ ویژگی‌های جمعیت‌شناختی شبیه ما باشند.
آسیب‌پذیری مشترک؛ پیوند در لحظات حساس
گاهی در برهه‌ای حساس از زندگی با فردی روبه‌رو می‌شویم یا در مسیر تحقق یک هدف مشترک یا حل یک مشکل با او همراه می‌شویم. تحقیقات روان‌شناختی نشان داده است که چنین موقعیت‌هایی حس آسیب‌پذیری مشترک ایجاد می‌کند و باعث می‌شود احساس درک شدن، امنیت و ارتباط عمیق‌تری داشته باشیم.
اُری برافرمن، نویسنده کتاب «جادوی پیوندهای سریع»، پیشنهاد می‌کند که می‌توان چنین «فضاهای آسیب‌پذیری» را به‌صورت عمدی ایجاد کرد. او پیشنهاد می‌کند که به‌جای پرسش‌های معمولی، سؤالاتی بپرسیم که معنای شخصی دارند، مثلاً: «در هفته گذشته چه اتفاق معناداری برایت افتاد؟» این روش می‌تواند حس اصالت و نزدیکی را تقویت کند.
خندیدن؛ رمز جادویی ارتباط
خنده نه‌تنها می‌تواند توهم نزدیکی ایجاد کند، بلکه در واقع یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری ارتباط فوری است. تحقیقات رابین دانبار از دانشگاه آکسفورد نشان می‌دهد که حس شوخ‌طبعی مشابه تأثیر قابل‌توجهی بر رفتارهای نوع‌دوستانه دارد.
در مطالعه‌ای دیگر که در دانشگاه کارولینای شمالی انجام شد، محققان از شرکت‌کنندگان خواستند ویدیوهایی را تماشا کنند و میزان خندیدن، لبخند زدن یا بی‌تفاوتی آن‌ها را ثبت کردند. نتایج نشان داد که میزان خنده مشترک در ایجاد حس شباهت و تمایل به ادامه ارتباط تأثیر زیادی دارد. سارا آلگوئه، روان‌شناس اجتماعی و نویسنده این مطالعه، می‌گوید: «افرادی که با هم می‌خندند، لحظاتی را تجربه می‌کنند که نشان می‌دهد آن‌ها دنیا را از دریچه‌ای مشابه می‌بینند و این موضوع به‌طور موقت حس نزدیکی را تقویت می‌کند.»
