عسل با داشتن فواید درمانی بسیاری، به دلیل محتوای آنتی‌اکسیدان و مواد معدنی مهم، به عنوان جایگزینی سالم برای قند شناخته می‌شود. این ماده طبیعی، اگرچه از سوی طرفدارانش به عنوان یک منبع مغذی ستوده می‌شود، اما انتقاداتی نیز علیه آن وجود دارد.
برخی معتقدند که مصرف بیش از حد عسل می‌تواند باعث حساسیت، مسمومیت بوتولیسم در نوزادان، افزایش وزن و بالا رفتن قند خون شود. در این بخش، به برخی از عوارض جانبی مصرف نادرست عسل خواهیم پرداخت و اطلاعات بیشتری در این زمینه ارائه می‌دهیم.
1. افزایش وزن ناشی از مصرف زیاد عسل
عسل اگرچه به عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی شناخته می‌شود، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند به افزایش وزن منجر شود. هر قاشق غذاخوری عسل حدود 64 کالری دارد، که ممکن است به ظاهر کم به نظر برسد اما با مصرف روزانه آن، کالری‌های اضافی به بدن وارد می‌شود. همچنین، عسل فرآوری شده اغلب دارای شکر اضافی است که مصرف مداوم آن باعث افزایش وزن می‌شود. طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مقدار قند روزانه نباید بیش از 10 درصد از کل کالری دریافتی روزانه ما باشد.
2. حساسیت‌های ناشی از مصرف عسل
هرچند که حساسیت به عسل نادر است، اما برخی افراد با مصرف مداوم غذاهای حاوی عسل ممکن است دچار حساسیت شوند. افراد دارای حساسیت به گرده گل، بیشتر در معرض حساسیت به عسل قرار دارند. حساسیت شدید به عسل ممکن است باعث بروز آنافیلاکسی شود، که یک واکنش آلرژیک خطرناک است و می‌تواند منجر به بثورات پوستی، تورم صورت، استفراغ و حتی شوک شود. این حساسیت به طور خاص به موم زنبور مربوط است که در فرآیند ساخت لانه زنبوری استفاده می‌شود.
3. خطر بوتولیسم نوزادان در اثر مصرف عسل
مصرف عسل در نوزادان می‌تواند منجر به بوتولیسم شود که یک مسمومیت خطرناک است. این مشکل به دلیل وجود باکتری بوتولینوم در عسل رخ می‌دهد که در دستگاه گوارش نوزادان تکثیر می‌شود و سم تولید می‌کند. بوتولیسم می‌تواند عملکردهای حرکتی و اتونومیک نوزاد را مختل کند و علائمی مانند یبوست، ضعف عضلانی، افتادگی پلک‌ها و نارسایی تنفسی ایجاد کند. به همین دلیل، به شدت توصیه می‌شود که کودکان زیر یک سال از مصرف عسل خودداری کنند.
4. بالا رفتن سطح قند خون با مصرف زیاد عسل
اگرچه عسل می‌تواند به عنوان جایگزینی سالم برای قند مصرف شود، اما همچنان دارای مقدار قابل توجهی شکر است. مصرف طولانی مدت عسل ممکن است باعث افزایش سطح هموگلوبین A1C (هموگلوبین مرتبط با گلوکز) شود که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی قند خون مانند دیابت باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که عسل، شکر و شربت ذرت با فروکتوز بالا می‌توانند موجب افزایش تری‌گلیسرید و اختلال در پاسخ بدن به گلوکز شوند. بنابراین، افراد دیابتی باید با احتیاط بیشتری عسل مصرف کنند و قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
5. اسهال ناشی از مصرف عسل
عسل حاوی مقادیر زیادی فروکتوز است که می‌تواند باعث جذب ناقص آن در بدن و در نتیجه اسهال شود. هنگامی که بدن نمی‌تواند فروکتوز را به درستی جذب کند، آب بیشتری به روده‌ها کشیده می‌شود که منجر به بروز اسهال خواهد شد. به همین دلیل، افرادی که به فروکتوز حساسیت دارند یا دچار مشکلات گوارشی هستند، باید از مصرف زیاد عسل خودداری کنند تا از بروز این مشکل جلوگیری شود.
6. مسمومیت غذایی ناشی از عسل خام
عسل طبیعی ممکن است حاوی میکروب‌ها و باکتری‌هایی باشد که از طریق گرده گل، گرد و خاک یا هوا وارد آن شده‌اند. با اینکه عسل خاصیت ضد میکروبی دارد، اما در برخی موارد احتمال آلودگی ثانویه ناشی از فرآیندهای انسانی وجود دارد. در صورتی که فردی سابقه مسمومیت غذایی داشته باشد، توصیه می‌شود در مصرف عسل خالص محتاط باشد و از عسل‌های فرآوری شده و معتبر استفاده کند تا خطرات مسمومیت کاهش یابد.
7. پوسیدگی دندان‌ها بر اثر مصرف زیاد عسل
عسل به دلیل محتوای بالای قند و چسبندگی‌اش می‌تواند باعث پوسیدگی دندان‌ها شود. اگر بعد از مصرف عسل، به درستی دندان‌ها را مسواک نزنید، قند موجود در آن باعث رشد باکتری‌ها و ایجاد پلاک دندانی می‌شود. در کودکان نیز استفاده از پستانک‌های آغشته به عسل ممکن است باعث پوسیدگی زودهنگام دندان‌های شیری شود. برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌شود پس از مصرف عسل، دندان‌ها را به خوبی شستشو دهید.
8. خطر ایجاد خونریزی با مصرف عسل
مصرف عسل ممکن است با تأثیراتی بر مهارکنندگی فرآیند انعقاد خون همراه باشد. اگرچه مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد، اما در صورت بروز هرگونه خونریزی غیرطبیعی پس از مصرف عسل، توصیه می‌شود سریعاً با پزشک مشورت کنید. این امر به ویژه برای افرادی که دارای مشکلات خونی یا مصرف‌کننده داروهای رقیق‌کننده خون هستند، اهمیت بیشتری دارد.
آیا مصرف عسل می‌تواند منجر به بیماری شود؟
مصرف عسل در برخی موارد ممکن است منجر به بروز بیماری شود، زیرا عسل خام می‌تواند حاوی سموم طبیعی و باکتری‌هایی مانند کلستریدیوم بوتولونیوم باشد. این باکتری می‌تواند در شرایط خاصی باعث مسمومیت شود، به خصوص در نوزادان یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. علائم مسمومیت با عسل شامل تهوع، استفراغ و مشکلات گوارشی است. در صورتی که پس از مصرف عسل دچار هر گونه عوارضی شدید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
آیا باید عسل را منجمد کنیم؟
نگهداری عسل در فریزر و منجمد کردن آن ضرورتی ندارد. عسل دارای خاصیت طبیعی ضد میکروبی است و با قرار گرفتن در محیط مناسب، به مدت طولانی بدون خراب شدن می‌ماند. توصیه می‌شود عسل را در مکانی خنک، خشک و به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید تا کیفیت و خواص آن حفظ شود. به طور کلی، نگهداری عسل در دمای اتاق و در ظرفی دربسته کافی است و نیازی به منجمد کردن آن نیست.
آیا مصرف عسل باعث تولید گاز معده می‌شود؟
هرچند که تحقیقات مستقیمی درباره رابطه مصرف عسل و تولید گاز معده صورت نگرفته است، اما شواهد نشان می‌دهند که عسل ممکن است باعث بروز گاز معده و نفخ شود. این امر به دلیل محتوای فروکتوز عسل است که ممکن است به طور کامل در روده کوچک جذب نشود و در نتیجه به تخمیر در روده بزرگ بیانجامد. این فرآیند می‌تواند منجر به تولید گاز و احساس نفخ در برخی افراد شود، به خصوص کسانی که به فروکتوز حساسیت دارند.
جمع بندی
عسل، با تمام فوایدی که دارد، در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند به عوارضی مانند افزایش وزن، حساسیت، بوتولیسم در نوزادان، و مشکلات گوارشی منجر شود. همچنین، نگهداری عسل در محیط خنک و دور از نور کافی است و نیازی به منجمد کردن آن نیست. در برخی افراد، عسل ممکن است باعث تولید گاز معده شود. برای بهره‌مندی از خواص عسل، مصرف متعادل آن ضروری است.
