راهکارهایی برای حرف شنوی کودکان

گاهی اوقات به نظر می‌رسد که فرزندان به حرف بزرگترها توجه نکرده یا نمی‌خواهند گوش دهند. وقتی از فرزندشان خواسته‌ای دارند اما مجبورند آن را چندین بار تکرار کنند. برای مثال والدینی که دائما در حال تکرار درخواست خود برای مسواک زدن فرزندشان هستند. اما کودک بدون هیچ واکنشی، آن‌ها را نادیده گرفته‌ و به کاری که مشغول است، ادامه می‌دهد. در این حالت چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ چگونه می‌توانید کودک‌تان را وادار به گوش دادن کنید؟ به عنوان والدین مهم است که بدانید چگونه با فرزندان خود به طور موثر ارتباط برقرار کرده تا آن‌ها واقعا به شما گوش کنند. در این زمینه با سالومه حاج آقایی روانشناس بالینی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید: 

چه دلایلی باعث می‌شود کودکان از والدین خود حرف شنوی نداشته باشند؟

مهم است بدانیم، چرا بچه‌ها به حرف‌های ما گوش نمی‌دهند. دلایل متعددی می‌تواند در این زمینه تاثیر گذار باشند. از جمله این که، آن‌ها نمی‌خواهند که به آن‌ها بگوییم که چه کاری انجام دهند. مورد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، تمرکز بیش از حد روی کاری است که در حال در حال انجام‌اش هستند. برای مثال وقتی که مشغول بازی‌اند، آن‌ها ممکن است صدای شما را نشنوند. گاهی چنان غرق در فعالیت خاص یا سرگرم کننده می‌شوند و از آن لذت می‌برند، که صدای شما را نمی‌شنوند و شما را نادیده می‌گیرند.
در برخی مواقع کودکان ترجیح می‌دهند کاری به غیر از چیزی که ما از آن‌ها می‌خواهیم، انجام دهند. موردی دیگری که در این زمینه می‌توان به آن اشاره کرد گرسنگی، عصبانیت، خستگی یا استرس است. مورد بعدی این است که از خواهر یا برادرشان خواسته نمی‌شود که به همان میزان گوش دهند. روش درخواست برای انجام کار، نیز مهم است.

صرف نظر از دلیل، درک این نکته مهم است که لزوما گوش ندادن کودکان به معنای بی‌احترامی نیست و توسعه مهارت‌های گوش دادن به زمان نیاز دارد و برخی از کودکان به سادگی در گوش دادن مانند دیگران ماهر نیستند.

برای حرف شنوی کودکان از چه راهکارهایی می‌توان استفاده کرد؟

قبل از اینکه از کودک‌تان بخواهید کاری انجام دهد، بر روی ایجاد ارتباط فعال فرزندتان تمرکز کنید. سعی کنید به آن‌ها نزدیک شوید با درگیر شدن در کارهایی که انجام می‌دهند با آن‌ها ارتباط برقرار کرده و مثل زمانی که مشغول بازی کردن است، با او همراه شوید.

کودک را نزد خود صدا کنید. به عنوان مثال بگویید: « پسرم لطفا بیا اینجا». خیلی از اوقات بچه‌ها می‌گویند: «من صدای شما را نشنیدم، که با من صحبت می‌کردید؟ » بنابراین او را مخاطب خاص خود قرار دهید.

برای ارتباط بهتر بازو یا شانه کودک را لمس کنید یا دستان او را در دست خود بگیرید، او را در آغوش بگیرید، تماس چشمی برقرار کنید. این کارها اغلب آن‌ها را نرم می‌کند. آن‌ها احساس می‌کنند ما در کنار آن‌ها هستیم و با ما بهتر همراه می‌شوند. با این وجود اگر کودک‌مان تمایلی برای این کارها نداشت نمی‌توانیم او را مجبور کنیم. در نهایت می‌توانیم فقط لبخندی داشته باشیم.

با صدای محبت‌آمیز و ملایم با آن‌ها صحبت کنید. همان گونه با کودک‌تان رفتار کنید که دوست دارید دیگران با شما رفتار کنند. زمانی‌که از شما کاری می‌خواهند. جملات و درخواست‌های خود را ساده، کوتاه، مختصر، واضح و مستقیم بگویید. به عنوان مثال در زمان مسواک زدن دندان‌ها کافیست بگویید: « دندان.»

از کودک‌تان بخواهید صحبت و درخواست‌های شما را تکرار کند. مثلا اگر گفته‌اید:« لباس‌ها را روی زمین نیندازید»، از کودک خود بپرسید که چه گفتم؟ و صبر کنید تا تکرار کند تا ببینید که آیا گوش داده‌ و متوجه درخواست شما شده یا خیر؟

به جای نه گفتن راهی برای بله گفتن پیدا کنید. وقتی مجبورید نه بگویید آن را به بله تبدیل کنید. پاسخ‌های بله شما باعث خوشحالی کودک می‌شود. برای مثال وقتی کودک از شما می‌پرسد می‌توانیم بیشتر در پارک بمانیم؟ می‌توانید بگویید: «می‌توانیم آخر هفته بیاییم و مدت زمان بیشتری در پارک بمانیم.» این گونه صحبت کردن و بله گفتن در واقع (الان نه) خواهد بود.

نباید و نه گفتن‌ها برای کودکان دو سوال ایجاد می‌کند. یکی این که او چه کاری را نمی‌خواهد که من انجام دهم؟ یا این که او از من می‌خواهد در عوض چکاری انجام دهم؟

و برای کودک گیج کننده خواهد بود برای مثال اگر به کودک بگویم «به خواهرت دست نزن». ممکن است برایش سوال پیش بیاید ما نمی‌توانیم با هم بازی کنیم؟ نمی‌توانم او را در آغوش بگیرم؟ اگر بخواهد لباسش را بپوشد و خواستم کمکش کنم چی؟

در عوض به فرزندتان بگویید چه کاری انجام دهد. مثلا بگوییم:«خواهرت نمی‌خواهد الان بهش دست بزنی و لمسش کنی». به جای ندوید بگوییم:« آرام راه بروید».

تشکر و قدردانی کنید. به عنوان مثال، «ممنون که لباس‌ها را از روی زمین برداشتی» به جای جمله دیگر « لباس شما را روی زمین نبینم». به آن‌ها پیام دهید که ما به آن‌ها اعتماد داریم که کار درست را انجام می‌دهند و بهتر است انتظارات خود را به شیوه‌ای مثبت مدیریت کنیم.

اگر کاری انجام نشده است به جای توبیخ بگویید: «من لباس‌ها را روی زمین می‌بینم». کودکان نیاز به دیده شدن و شنیده شدن دارند وقتی این نیاز برآورده نشود بچه‌ها دیگر به ما گوش نمی‌دهند.

به کودکان حق انتخاب دهید برای مثال اگر از آن‌ها می‌خواهید اتاق‌شان را مرتب کنند به آن‌ها اجازه دهید که اول کدام اسباب بازی‌ها را جمع کنند. وقتی احساس کنند که کنترل را در دست دارند بیشتر به آنچه می‌گویید گوش می‌دهند.از کودک‌تان بپرسید آیا دوست دارد اکنون یا پنج دقیقه دیگر حمام کند.دادن حق انتخاب به کودکان در این تصمیمات به آن‌ها در ایجاد حس کنترل و مسئولیت پذیری نسبت به اعمال‌شان کمک می‌کند.

دادن اطلاعات به فرزندان مورد دیگری است که باید به آن اشاره کرد. به جای این که به فرزندتان بگویید: «که باید دندان‌هایش را مسواک بزند» به او توضیح دهید که چرا مسواک زدن مهم است. تبدیل دستورالعمل‌ها به لحظاتی برای آموزش به کودک‌تان کمک می‌کند تا اهمیت آنچه را می‌گویید، درک کند.

خونسردی خودراحفظ کنید. حفظ آرامش زمانی‌که فرزندتان به شما گوش نمی‌دهد، بسیار مهم بوده و به نتیجه بهتری نیز منجر خواهد شد. با فرزندتان صحبت کنید که چرا ممکن است تمایل به گوش دادن به شما نداشته باشد.