شپش سر مشکلی است که بیشتر در کودکان یک تا سه سال اتفاق می‌افتد و هر سال حدود شش تا ۱۲ میلیون نفر را مبتلا می‌کند، شپش یک نوع حشره ریز است که روی پوست سر و موهای انسان زندگی می‌کند.
این حشره هر ۱۲ تا ۲۴ ساعت یک بار از خون انسان تغذیه می‌کند، از همین رو نمی‌تواند بیشتر از یک روز خارج از سر انسان زنده بماند، شپش‌ها به سه شکل مختلف روی پوست سر زندگی می‌کنند؛ تخم شپش که در ظاهر حالتی شبیه به شوره سر دارد به ریشه موها می‌چسبد و با ذره‌بین قابل مشاهده است، تخم بالغ شپش که به رنگ سفید مایل به خاکستری است و شپش بالغ با رنگ قهوه‌ای مایل به زرد که در لابه‌لای موها حرکت می‌کند.
شپش روی پوست سر ممکن است قابل مشاهده باشد، اما بسیار کوچک و به سختی قابل تشخیص است، این عارضه به خصوص در میان کودکان یک مشکل شایع و بسیار مسری است، کودکان پیش دبستانی و دبستانی (سه تا ۱۱ سال) و خانواده‌های آنها بیشتر به این ویروس آلوده و دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش مبتلا می‌شوند.
چرا به شپش مبتلا می‌شویم؟
شپش‌ها نمی‌پرند، روی حیوانات خانگی زندگی نمی‌کنند و هیچ ارتباطی با بهداشت فردی ندارند، رایج‌ترین روش انتقال آنها از طریق تماس سر با سر است، محیط‌های شلوغ مانند مدارس و مهدکودک‌ها نیز یکی از عوامل اصلی شیوع شپش سر هستند.
راه‌های اصلی انتقال شپش سر از طریق مجاورت سرهای افراد با یکدیگر یا استفاده از حوله یا شانه یا روسری و کلاه فرد آلوده است، شپش‌ها از طریق آب منتقل نمی‌شوند و در خارج از محیط موی سر زیاد زنده نمی‌مانند و در مدت کوتاهی می‌میرند.
علائم شپش سر
علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خارش: شایع‌ترین علامت آلودگی به شپش، خارش پوست سر، گردن و گوش است، این خارش یک واکنش آلرژیک به گزش شپش است، وقتی فردی برای اولین‌بار به شپش مبتلا می‌شود، ممکن است چهار تا شش هفته پس از آلودگی، هنوز خارش نداشته باشد.
- احساس اینکه چیزی روی موها یا بدنتان حرکت می‌کند: شپش‌ها روی بدن یا لابه‌لای موهای افراد حرکت می‌کنند و به‌این خاطر، گاهی احساس بی‌قراری آن‌قدر در افراد زیاد می‌شود که نمی‌توانند راحت بخوابند.
- زیادشدن شوره سر: اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، فکر می‌کنید که روی موهایتان شوره سر دیده می‌شود، اما آنها در حقیقت، تخم شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می‌شوند، شوره سر را به‌راحتی می‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد، به‌علاوه، شوره سر به‌راحتی از روی مو جدا می‌شود، اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌سختی و تنها با نوک ناخن جدا می‌شود.
- برجستگی‌های قرمز روی پوست سر، گردن و شانه: شپش‌ها پوست سر، گردن و شانه‌هایتان را می‌گزند و جای گزش آنها تبدیل به برجستگی‌هایی جوش مانند می‌شود.
راه‌های تشخیص شپش سر
برای تشخیص دقیق شپش سر، بررسی دقیق موها با استفاده از یک شانه شپش دندانه‌ریز ضروری است، به طور معمول شپش‌ها خود را در نزدیکی پوست سر مخفی می‌کنند و تخم‌های آنها به سختی به مو چسبیده‌اند و برای درمان صحیح، باید بدانید که شپش‌ها به چه شکل‌هایی وجود دارند.
برای یافتن شپش در موهای سر می‌توان به صورت چشمی لابه لای موها و پشت گوش‌ها جست‌وجو کرد، در این صورت احتمال دارد بتوانیم شپش‌ها را ببینیم، راه بهتر جست‌وجو توسط شانه‌های مخصوص است که با شانه کردن موها توسط آن، شپش‌ها از مو جدا و روی شانه قابل رؤیت خواهند بود.
درمان خانگی شپش سر
برای درمان خانگی شپش سر از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود، توجه داشته باشید که این روش‌های درمانی ممکن است برای شپش‌های مقاوم مؤثر نباشد و در این صورت لازم است فرد از داروهای قوی‌تر استفاده کند.
- برای دو هفته هر سه تا چهار روز یک بار موهایتان را خیس با روغن زیتون چرب و با شانه دندانه ریز شانه کنید.
- کف سر را با روغن درخت چای، روغن زیتون، کره، سس مایونز یا روغن انیسون ماساژ دهید و اجازه دهید روغن برای یک شبانه‌روز روی موها بماند و سپس موها را با شانه دندانه ریز شانه کنید.
- شپش سر در لابه‌لای موها زندگی می‌کند و کوتاه کردن یا تراشیدن موها راه حل مناسبی برای از بین بردن این مشکل است.
درمان فوری شپش در یک شب
- استفاده از شامپوهای ضد شپش
- ترکیب نمک و سرکه
- استفاده از اسپند
- درمان فوری با استفاده از سرکه سفید
- استفاده از حنا
- استفاده از رنگ مو
- درمان شپش با بنزیل الکل
- مصرف اسپینوزاد و ایورمکتین
- شانه کردن مداوم موهای سر
- استفاده از روغن درخت چای، رازیانه و نرولیدول
- خفه کردن شپش‌ها با روغن زیتون، کره و وازلین
شامپوی شپش مؤثر است؟
یک راهکار بسیار مؤثر که در دسته بهترین روش‌های درمان شپش سر نیز قرار دارد، استفاده از شامپو شپش است، این شامپوهای مخصوص برای نابودی شپش‌های سر طراحی شده است و از همین رو بسیار سریع شپش‌ها را نابود می‌کند، شامپوی شپش برای استفاده در حمام طراحی نشده است و نباید با پوست کل بدن تماس داشته باشد.
برای استفاده از شامپو شپش بهتر است تنها سر فرد را با این شامپو بشویید و تماس شامپو با پوست را تا حد امکان محدود کنید، بعد از استفاده از این شامپو در دوره اول باید بعد از هفت تا ۹ روز درمان را تکرار کنید تا این مشکل به طور کامل رفع شود.
روش‌های پیشگیری از شپش سر
شپش‌ها برای زنده ماندن و تکثیر از پوست سر انسان تغذیه می‌کنند، بنابراین شانس زنده ماندن شپش روی لوازم و وسایل خانه بسیار کم است، اما به هر حال اگر فردی به شپش مبتلا و از لوازمی خاص استفاده کرده است، باید همه لوازم، ملحفه‌ها و لباس‌های او را با آب گرم و صابون بشویید، سپس آنها را با حرارت بالا خشک کنید تا شپش به فرد دیگری منتقل نشود.
به یاد داشته باشید که برای شستن برس، شانه و لوازم مو باید آنها را ۱۰ دقیقه در آب داغ و صابون قرار دهید و لوازمی که قابل شستشو نیستند باید در کیسه پلاستیکی محکمی قرار بگیرند، بهتر است فضاهایی مانند مبلمان و فرش با دقت با جاروبرقی تمیز شود.
از اشتراک گذاشتن لوازم شخصی سر مانند کلاه، برس و لوازم جانبی مو اجتناب کنید، از در آغوش گرفتن افرادی که مشخص نیست به شپش مبتلا هستند یا خیر اجتناب کنید، در صورت قرار گرفتن در موقعیت مشکوک موهای سر کودکان را با دقت بررسی کنید و برای شستن کلاه، روبالشی و موارد مشابهی که با سر در تماس هستند، از آب داغ استفاده کنید.
