خبر خوب اینکه اغلب این لکه‌ها بی‌خطر و موقتی هستند. اگر می‌خواهید بدانید چه عواملی باعث ایجاد این لکه‌ها می‌شوند، چه تفاوتی با یکدیگر دارند و چگونه می‌توان آن‌ها را درمان کرد، این مطلب به شما کمک می‌کند با نگاهی مطمئن‌تر و علمی‌تر به این موضوع بنگرید.
پیتیریازیس آلبا؛ شایع‌ترین مقصر بی‌خطر
یکی از دلایل اصلی لکه‌های سفید روی صورت و بازوی کودکان، پدیده‌ای با نام پزشکی پیتیریازیس آلبا است. این اختلال نوعی اگزمای خفیف محسوب می‌شود و بیشتر در کودکان با پوست خشک یا زمینه حساسیت‌های پوستی دیده می‌شود.
ویژگی این لکه‌ها چیست؟ رنگ آن‌ها سفید مات است، حاشیه مشخصی ندارند و گاهی با خشکی و پوسته‌های نازک همراه‌اند. کودک معمولاً خارش یا درد حس نمی‌کند، اما ظاهر پوست ممکن است والدین را نگران کند.
برای درمان می‌توان از این روش‌ها استفاده کرد:
- مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر و مواد حساسیت‌زا، چند بار در روز
- در موارد شدیدتر، پمادهای هیدروکورتیزون با دوز پایین (با تجویز پزشک)
- ضدآفتاب مخصوص کودک برای جلوگیری از تشدید تیرگی پوست اطراف
اگر کودک شما پوستی خشک دارد یا دچار آلرژی‌های فصلی است، احتمال ابتلا به پیتیریازیس آلبا بیشتر است.
ویتیلیگو؛ از دست دادن رنگدانه‌های پوست
لکه‌های کاملاً سفید روی پوست کودکان، با حاشیه مشخص و سطحی صاف، ممکن است نشانه ویتیلیگو باشد. این بیماری، حاصل عملکرد اشتباه سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های رنگ‌ساز پوست (ملانوسیت‌ها) است.
معمولاً ویتیلیگو بدون درد یا خارش است، اما از نظر روانی می‌تواند برای کودک و والدین چالش‌برانگیز باشد. گاهی لکه‌ها در نواحی پررنگ مانند دور دهان، چشم، دست یا آرنج‌ها ظاهر می‌شوند.
درمان لک و پیس نیاز به پیگیری تخصصی دارد. پزشک ممکن است از این گزینه‌ها استفاده کند:
- کرم‌های کورتیکواستروئید موضعی برای مهار واکنش ایمنی
- داروهای غیر کورتونی مانند تاکرولیموس یا پیمکرولیموس
- نوردرمانی (UVB) در مراکز تخصصی
- استفاده روزانه از ضدآفتاب برای یکنواخت‌تر شدن ظاهر پوست
آیا کودک شما سابقه بیماری‌های خودایمنی در خانواده دارد؟ اگر بله، احتمال ویتیلیگو کمی بیشتر خواهد بود و باید سریع‌تر به متخصص پوست مراجعه شود.
لکه سفید روی پوست کودکان و قارچ پوستی (تینه‌آ ورسیکالر)
اگر لکه‌های سفید روی شانه، قفسه سینه یا پشت کودک ظاهر شده و با پوسته‌ریزی خفیف همراه‌اند، ممکن است با یک عفونت قارچی سطحی مواجه باشیم.
این بیماری که نام علمی آن Pityriasis Versicolor است، توسط قارچی طبیعی به‌نام مالاسزیا ایجاد می‌شود. در هوای گرم، تعریق زیاد یا استفاده مداوم از لباس‌های تنگ و پلاستیکی، این قارچ فعال‌تر می‌شود.
راه‌های درمان آن شامل:
- شامپوهای ضد قارچ حاوی سلنیوم سولفید یا کتوکونازول (به‌صورت موضعی روی پوست)
- کرم‌های ضد قارچ مانند کلوتریمازول
- حفظ بهداشت پوست و جلوگیری از تعریق مداوم
نکته مهم اینکه حتی پس از رفع قارچ، ممکن است لکه‌ها تا چند هفته باقی بمانند. در این مدت، استفاده از ضدآفتاب به یکنواخت شدن لکه های سفید روی پوست کودکان کمک می‌کند. در تصویر زیر آثار این قارچ را مشاهده می‌کنید:
لکه سفید روی پوست کودکان به دلیل التهاب
آیا کودک شما به‌تازگی زخم، سوختگی یا نیش حشره‌ای داشته که حالا جایش سفید شده؟ این حالت، هیپوپیگمانتاسیون بعد از التهاب نام دارد.
زمانی که پوست در اثر یک حادثه تحریک یا زخمی می‌شود، رنگدانه‌سازی در آن ناحیه ممکن است برای مدتی متوقف شود. این تغییر معمولاً موقتی است و پس از چند هفته یا ماه، رنگ پوست بازمی‌گردد.
برای تسریع بهبودی:
- از مرطوب‌کننده‌ها به‌صورت مداوم استفاده شود
- ناحیه آسیب‌دیده را در معرض آفتاب مستقیم قرار ندهید
- اگر ناحیه تغییر رنگ داده شده، بهبود نمی‌یابد یا گسترش می‌یابد، با پزشک مشورت کنید
اگر جای یک گزش پشه روی ساق پای کودک پس از خوب شدن، سفید شده است، احتمالاً با همین نوع لکه مواجه هستید.
کمبود مواد مغذی؛ لکه‌های سفید از درون بدن
گاهی لکه‌های سفید ناشی از مشکلات پوستی نیستند، بلکه نشانه‌ای از کمبودهای تغذیه‌ای مانند ویتامین B۱۲، روی یا کلسیم هستند. در این حالت، لکه‌ها ممکن است پراکنده، کوچک و بدون علائم دیگر ظاهر شوند.
چطور می‌توان آن را تشخیص داد؟ اگر کودک شما همراه با این لکه‌ها دچار خستگی، رنگ‌پریدگی یا ریزش موست، بررسی‌های آزمایشگاهی توصیه می‌شود.
در صورت تایید کمبود:
- مکمل‌های تغذیه‌ای تجویز می‌شوند
- رژیم غذایی کودک با کمک متخصص تغذیه بازنگری می‌شود
- پیگیری درمانی منظم انجام می‌شود تا اثرات کمبودها برطرف شود
علل نادرتر لکه های سفید روی پوست کودکان؛ نیاز به مشورت متخصص
در کنار موارد بالا، برخی دلایل کمتر شایع نیز وجود دارند که اغلب نیاز به بررسی تخصصی دارند:
- لیکن اسکلروز: بیماری التهابی با لکه‌های سفید در ناحیه تناسلی دختران
- آلبینیسم موضعی: اختلال مادرزادی نادر در رنگدانه‌سازی
- Hypomelanosis of Ito : خطوط سفید پوستی ناشی از اختلالات ژنتیکی
اگر لکه‌ای از زمان تولد وجود دارد، گسترش می‌یابد یا با سایر علائم عصبی یا جسمی همراه است، مراجعه به پزشک متخصص پوست و ژنتیک ضروری است.
هر لکه‌ای داستانی دارد
لکه‌های سفید روی پوست کودکان می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند؛ از خشکی ساده پوست و حساسیت گرفته تا شرایط پیچیده‌تر مانند ویتیلیگو یا اختلالات قارچی. دانستن اینکه چه زمانی لکه‌ها بی‌خطرند و چه زمانی به پیگیری تخصصی نیاز دارند، به والدین کمک می‌کند با آرامش بیشتری برخورد کنند. اگر لکه‌ای برای مدت طولانی باقی مانده، تغییر شکل داده یا همراه با علائم دیگر است، حتماً مشاوره پزشکی را جدی بگیرید. فراموش نکنید: پوست، آینه‌ای از سلامت درون است.
