در لبه شمالی رُبع‌الخالی، اسراری در ماسه مدفون شده‌اند. صحرای وسیع ۶۵۰۰۰۰ کیلومتر مربعی در شبه‌جزیره‌ی عربستان معروف به «ربع‌الخالی» برای بسیاری خالی به نظر می‌رسد، اما از دید هوش مصنوعی اینطور نیست.
محققان دانشگاه خلیفه در ابوظبی با فناوری پیشرفته به راه‌حلی برای جستجوی مناطق وسیع و خشک برای یافتن مکان‌های باستان‌شناسی بالقوه رسیده‌اند.
به‌طور سنتی، باستان‌شناسان از بررسی‌های زمینی برای شناسایی مکان‌های بالقوه استفاده می‌کنند، اما این کار در زمین‌های خشنی مانند بیابان می‌تواند زمان‌بر و دشوار باشد. در سال‌های اخیر، سنجش از دور با کمک تصاویر ماهواره‌ای نوری در جستجوی مناطق بزرگ برای یافتن ویژگی‌های غیرمعمول محبوبیت پیدا کرده، اما در بیابان، طوفان‌های شن و غبار معمولاً زمین را در این تصاویر پنهان می‌کند، در حالی که الگوهای متغیر تپه‌ها نیز می‌توانند شناسایی مکان‌های بالقوه را را دشوار کنند.
دایانا فرانسیس، دانشمند جوّ و از محققان اصلی این پروژه می‌گوید: «ما به چیزی نیاز داشتیم که ما را راهنمایی و تحقیقات ما را متمرکز کند.»
این تیم یک الگوریتم یادگیری ماشینی برای تجزیه و تحلیل تصاویر جمع‌آوری‌شده توسط رادار دهانه ترکیبی (SAR) ایجاد کرد؛ یک تکنیک تصویربرداری ماهواره‌ای که از امواج رادیویی برای شناسایی اشیاء پنهان در زیر سطوح از جمله پوشش گیاهی، شن، خاک و یخ استفاده می‌کند.
هیچ‌کدام از این فناوری‌ها جدید نیست: تصاویر SAR از دهه ۱۹۸۰ کاربرد داشتند و یادگیری ماشینی نیز در باستان‌شناسی مورد توجه بوده است، اما استفاده از این دو با هم یک کاربرد تازه است.
او این الگوریتم را با استفاده از داده‌های محوطه‌ای که در گذشته برای باستان‌شناسان شناخته‌شده بود، آموزش داد: ساروق‌الحدید، سکونتگاهی با شواهدی از ۵۰۰۰ سال فعالیت که هنوز در صحراهای خارج از دبی در حال کشف شدن است.
فرانسیس می‌گوید: «این الگوریتم پس از آموزش، نشانه‌ای از سایر مناطق بالقوه نزدیک به ما داد که هنوز حفاری نشده‌اند.»
او افزود که این فناوری می‌تواند مدل‌های سه‌بعدی از ساختار موردنظر ایجاد کند که به باستان‌شناسان ایده بهتری از آنچه در زیر شن مدفون است، می‌دهد.
فرانسیس و تیمش با همکاری سازمان دولتی «فرهنگ دبی» که مدیریت محوطه را بر عهده دارد، یک بررسی زمینی با استفاده از رادار نفوذی انجام داده که تکرار آن چیزی‌ست که ماهواره از فضا اندازه‌گیری کرده است.
اکنون، «فرهنگ دبی» قصد دارد مناطق تازه شناسایی‌شده را حفاری کند و فرانسیس امید دارد این تکنیک بتواند گنجینه‌های باستان‌شناسی مدفون بیشتری را در آینده کشف کند.
اگر باستان‌شناسان ساختارهایی را که الگوریتم پیش‌بینی کرده پیدا کنند، فرهنگ دبی قصد دارد از این فناوری برای کشف مکان‌های بیشتری استفاده کند.
فرانسیس و تیمش سال گذشته مقاله‌ای درباره یافته‌هایشان منتشر کردند و همچنان به آموزش الگوریتم یادگیری ماشینی برای بهبود دقت آن، قبل از گسترش استفاده از آن ادامه خواهند داد.
فرانسیس می‌گوید: «ایده اینست که این فناوری را به مناطق دیگر، به ویژه عربستان سعودی، مصر و شاید به صحراهای آفریقا نیز صادر کنیم.»
