باستان‌شناسان در خرابه‌های شهرهای پمپیی و هرکولانیوم ، نمونه‌هایی از نان‌های باستانی را کشف کرده‌اند که قدمت آن‌ها به سال ۷۹ میلادی ، همزمان با فوران آتشفشان وزوو ، بازمی‌گردد.
این قرص‌های نان به شکلی اعجاب‌انگیز حفظ شده‌اند؛ حرارت شدید مواد مذاب آن‌ها را به شکل کربنه درآورده و لایه‌های ضخیم خاکستر آتشفشانی مانع از تجزیه‌شان شده است.
بر روی هر نان، مُهر نانوای مربوطه دیده می‌شود؛ نشانی از اصالت و کیفیت که گواهی می‌دهد نان‌پزی در روم باستان نه‌تنها یک فعالیت رایج، بلکه دارای نظامی منظم و ساختاریافته بوده است.
باستان‌شناسان تاکنون حدود ۳۰ نانوایی را در پمپیی شناسایی کرده‌اند که هر کدام مقادیر زیادی نان به طور روزانه تولید می‌کرده‌اند. نان‌ها بسته به روزهای هفته ، با دستورپخت‌های متفاوت تهیه می‌شده‌اند.
یکی از این انواع، نانی با نام پانیس کوادراتوس بوده که در روزهای چهارشنبه پخته می‌شده است. این نان دایره‌ای‌شکل، به‌طور خاص به ۸ قسمت تقسیم می‌شده تا به‌راحتی تکه‌تکه شود. این جزئیات، سرنخی ارزشمند به‌دست می‌دهد که نشان می‌دهد فوران آتشفشان وزوو احتمالاً در یک روز چهارشنبه رخ داده است.
فارل موناکو ، باستان‌شناس متخصص در حوزه تاریخ خوراک ، این نان تاریخی را با دقت بررسی کرده و حتی موفق شده دستور اصلی تهیه‌ی آن را بازسازی کند. به لطف این پژوهش، اکنون فرصتی فراهم آمده تا مزه‌ای از تاریخ ۲۰۰۰ ساله را تجربه کنیم.
