آیا می‌توانید شخصیت خود را تغییر دهید؟ پژوهش‌های روان‌شناسی جواب مثبت می‌دهند

خلاصه مقاله:

• بسیاری از تست‌های شخصیت‌شناسی رایج فاقد پشتوانه علمی معتبر هستند و تحقیقات نشان می‌دهد شخصیت افراد می‌تواند در طول زمان تغییر کند.
• برخلاف باورهای رایج که شخصیت افراد ثابت است، افراد می‌توانند با تغییر افکار و رفتارهای خود، ویژگی‌های شخصیتی جدیدی در خود ایجاد کنند.
• شخصیت شامل نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد است و به طور کلی شامل پنج ویژگی اصلی (روان‌رنجوری، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، توافق‌پذیری و پذیرای تجربه بودن) می‌شود. با استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری مانند آگاهی از افکار و تغییر الگوهای رفتاری، افراد می‌توانند تغییرات معناداری در شخصیت خود ایجاد کنند.
• مطالعات نشان داده‌اند که تغییرات شخصیتی می‌تواند در کمتر از ۲۰ هفته رخ دهد و تغییرات عمدی در افکار و رفتارها به تغییرات پایدار در شخصیت فرد منجر می‌شود.

آیا تابه‌حال تست شخصیت‌شناسی انجام داده‌اید؟ در این صورت حتما فکر می‌کنید می‌دانید شخصیت شما چه نوعی است. درحالی‌که ممکن است این موضوع بدیهی به‌نظر برسد که آزمون‌های شخصیت‌شناسی اینترنتی علمی نیستند، بد نیست بدانید که بسیاری از تست‌های شخصیت‌شناسی به ظاهر جدی نیز که برای راهنمایی انتخاب‌های تحصیلی و شغلی انجام می‌شوند، دارای شواهد علمی نیستند.

 گرچه صنعتی میلیارد دلاری به‌شمار می‌رود، تست‌های شخصیت‌شناسی تجاری که توسط مدارس و شرکت‌ها برای هدایت افراد به سوی نقش‌های ایده‌آلشان استفاده می‌شوند، موفقیت شغلی را پیش‌بینی نمی‌کنند.

پژوهش‌های شانون سائر زاوالا، استاد روانشناسی دانشگاه کنتاکی این مشاهدات را تایید می‌کند که افراد می‌توانند به‌طور ارادی صفاتی را در خود ایجاد کنند که برای موفقیت در زندگی خود به آن نیاز دارند. این امر برخلاف باور رایج است که تیپ شخصیتی شما ثابت است و به شما دیکته می‌کند شرکا، فعالیت‌ها و مشاغل خود را براساس ویژگی‌هایتان انتخاب کنید.

شخصیت شیوه خاص تفکر، احساس و رفتار شماست. آیا شما فردی هستید که معمولا نگاهی بدبینانه به موقعیت‌های زندگیتان دارید یا نیمه پر لیوان را می‌بینید؟ آیا زمانی که در ترافیک کسی جلوی شما می‌پیچید، عصبانی می‌شوید یا اینکه با خود فکر می‌کنید شاید می‌خواهد زود به بیمارستان برسد؟ آیا انجام وظایف خود را به آخرین لحظه محول یا از قبل برنامه‌ریزی می‌کنید؟

می‌توانید به شخصیت به‌عنوان مجموعه‌ای از برچسب‌ها فکر کنید که خلاصه‌ای از پاسخ‌های شما به سوالاتی مانند موارد اشاره‌شده است. بسته به پاسخ‌های شما، ممکن است برچسب‌هایی مانند «خوش‌بین»، «همدل» یا «قابل‌اعتماد» به شما زده شود. همه‌ی این برچسب‌های توصیفی را می‌توان در پنج ویژگی کلی خلاصه کرد و این همان چیزی است که روانشناسان آن را «پنج جنبه بزرگ شخصیت» می‌نامند.

در اوایل دهه ۱۹۳۰، روانشناسان با بررسی فرهنگ لغت، تمام کلماتی را که طبیعت انسانی را توصیف می‌کردند، استخراج و آن‌ها را در دسته‌هایی با مضامین مشابه مرتب کردند. به‌عنوان مثال، آن‌ها  کلماتی مانند «مهربان»، «با ملاحظه» و «دوستانه» را در یک گروه قرار دادند و دریافتند که می‌توان هزاران کلمه را مرتبط با پنج ویژگی اصلی درنظر گرفت: روان‌رنجوری، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، توافق‌پذیری و پذیرای تجربه بودن.

شخصیت چیست؟ مردم معمولاً از شخصیت خود محافظت می‌کنند و ممکن است آن را به‌عنوان هسته‌ی وجودشان درنظر بگیرید. با‌این‌حال، طبق تعاریف علمی، شخصیت شما شامل علایق، بیزاری‌ها یا ترجیحات شما نیست. شخصیت، حس شوخ‌طبعی شما و ارزش‌ها یا آنچه فکر می‌کنید در زندگی مهم است نیز نیست. به عبارت دیگر، تغییر در پنج عامل بزرگ هسته‌ی اصلی شما را تغییر نمی‌دهد، بلکه فقط به معنای یادگیری پاسخ‌دادن به موقعیت‌های زندگی با افکار، احساسات و رفتارهای متفاوت است.

به یاد داشته باشید که شخصیت روش خاص تفکر، احساس و رفتار فرد است و درحالی‌که تغییر شخصیت ممکن است سخت به‌نظر برسد، مردم همیشه روش تفکر، احساس و رفتار خود را تغییر می‌دهند.

فرض کنید خیلی قابل‌اعتماد نیستید. اگر شروع کنید به فکر کردن دراین‌باره که «وقت‌شناسی نشان‌دهنده‌ی احترام من به دیگران است»، وقتی زودتر از دوستانتان به محل قرار برسید و رفتارهای جدیدی را در پیش بگیرید که وقت‌شناسی شما را افزایش می‌دهند (مانند بیدار شدن با زنگ هشدار، تنظیم یادآور قرارهای ملاقات و موارد دیگر) ویژگی‌های شخص قابل اعتماد را در خود پرورش می‌دهید. اگر این تغییرات را در طول زمان در افکار، احساسات و رفتارهای خود حفظ کنید، آن وقت شما فرد قابل اعتمادی هستید، یعنی شخصیت شما تغییر کرده است.

اگرچه ازنظر تغییر یا ثبات ویژگی‌های شخصیتی در طول زمان در میان افراد تنوع وجود دارد. برخی افراد به شدت تغییر می‌کنند و برخی ثابت می‌مانند. علاوه‌بر‌این، مطالعاتی که بررسی می‌کنند که آیا مداخله‌های شخصیتی صفات را در طول زمان تغییر می‌دهند، نشان داده‌اند که افراد با ایجاد تغییر عمدی در طرز فکر و رفتارشان می‌توانند به فرایند تغییر شخصیت سرعت بدهند. این تغییرات می‌تواند در کمتر از ۲۰ هفته به تغییرات معنادار منجر شود.

تکنیک‌های شناختی-رفتاری برای ایجاد تغییر شخصیتی نسبتا ساده هستند و نیازی به مراجعه به درمانگر ندارید. اولین مؤلفه شامل تغییر الگوهای فکری شما است که  بخش شناختی می‌شود. شما باید از افکار خود آگاه شوید تا مشخص کنید آیا آن‌ها شما را به سمت صفت خاصی هدایت می‌کنند یا خیر. برای مثال، اگر فکر می‌کنید «دیگران فقط به خودشان فکر می‌کنند»، احتمالا در اطراف دیگران حالت تدافعی به خود می‌گیرید.

مؤلفه رفتاری شامل آگاهی از تمایلات کنونی شما و آزمایش پاسخ‌های جدید است. اگر در مقابل دیگران حالت تدافعی داشته باشید، احتمالا در برابر شما واکنش منفی نشان خواهند داد. به عنوان مثال، هنگامی که آنها خودشان را از شما کنار می‌کشند یا با شما به تندی برخورد می‌کنند، این باور شما را تایید می‌کنند که نمی‌توانید به دیگران اعتماد کنید. درمقابل، اگر سعی کنید بازتر رفتار کنید، مثلا به همکار خود بگویید که در انجام یک وظیفه مشکل دارید، این فرصت را به خود می‌دهید که ببینید آیا این امر موجب تغییر رفتار دیگران در مقابل شما می‌شود یا خیر.

راهبردهای شناختی-رفتاری توصیف‌شده برای تغییر تدریجی شخصیت بسیار مؤثر هستند، زیرا همان‌طور که قبلا نیز گفتیم، شخصیت روش خاص تفکر و رفتار شما است. ایجاد تغییرات مستمر در دیدگاه‌ها و رفتارهای شما می‌تواند به عادات ماندگاری منجر شود که درنهایت به شکل‌گیری شخصیت مورد نظر شما کمک می‌کند.