در دنیای بی‌رحم و شگفت‌انگیز حیات‌وحش، تقابل بین شکارچی‌ها همواره از هیجان‌انگیزترین صحنه‌هاست. یکی از نبرد‌هایی که ذهن بسیاری از علاقه‌مندان به طبیعت و حیات‌وحش را درگیر کرده، مبارزه بین مار و عقرب است. دو حیوان سمی، مرگبار، اما کاملاً متفاوت از نظر ساختار بدنی، نحوه شکار، و واکنش دفاعی. آیا این دو شکارچی در طبیعت واقعاً با هم برخورد می‌کنند؟ اگر بله، کدام یک برنده میدان خواهد بود؟
مار و عقرب؛ دو استراتژی متفاوت برای بقا
مار جانوری خزنده با بیش از ۳۵۰۰ گونه شناخته‌شده در جهان است. برخی از آنها سمی‌اند و با نیش خود می‌توانند طعمه را فلج یا حتی بکشند. در مقابل، عقرب یک بندپای باستانی با دو سلاح خطرناک است: چنگال‌هایی قدرتمند و دمی که به یک نیش سمی ختم می‌شود.
اگرچه عقرب‌ها به‌طور عمده حشره‌خوار هستند، اما گاهی برای دفاع از خود یا در شرایط گرسنگی شدید، به نبرد با موجوداتی بزرگ‌تر از خود نیز وارد می‌شوند.
آیا مار‌ها عقرب می‌خورند؟
پاسخ کوتاه: بله، اما نه همیشه. برخی از گونه‌های مار، به‌خصوص مار‌های کوچک‌جثه یا گونه‌هایی که در مناطق بیابانی زندگی می‌کنند، ممکن است عقرب را به‌عنوان منبع غذایی مصرف کنند. برای مثال، شاه مار‌ها (Kingsnakes) یا مار‌های شنی دیده شده‌اند که در صورت لزوم، از عقرب تغذیه کرده‌اند.
اما نکته مهم اینجاست: همه مار‌ها نسبت به زهر عقرب مقاوم نیستند. به گزارش راز بقا بعضی مار‌ها اگر نیش بخورند، ممکن است دچار فلج یا حتی مرگ شوند. پس مار برای خوردن عقرب باید خیلی دقیق و با سرعت عمل بالا کار را تمام کند.
آیا عقرب‌ها هم به مار‌ها حمله می‌کنند؟
عقرب‌ها بیشتر رفتار دفاعی دارند تا تهاجمی. به گزارش راز بقا اما اگر مار، مخصوصاً جوجه‌مار یا مار کوچک، وارد قلمرو یک عقرب شود یا بیش از حد نزدیک شود، عقرب ممکن است به‌سرعت از نیش سمی‌اش برای دفاع استفاده کند. گونه‌هایی مانند عقرب‌های سیاه صحرایی یا عقرب زرد مرگبار (Leiurus quinquestriatus) می‌توانند با یک نیش، شکارچی بزرگ‌تری را فلج کنند.
مبارزه چه‌طور آغاز می‌شود؟
در یک مبارزه واقعی بین مار و عقرب، معمولاً این مار است که آغازکننده است. مار با حس کردن لرزش یا بوی بدن عقرب، به آرامی نزدیک می‌شود. اگر مار گرسنه باشد و عقرب را طعمه در نظر بگیرد، با یک حمله سریع سعی می‌کند با دهانش آن را بگیرد و بکشد. در این لحظه است که اگر سرعت عقرب بیشتر باشد، با نیش خود ضربه می‌زند.
برتری هر کدام از طرفین کاملاً به جثه، سرعت و گونه‌شان بستگی دارد.
چه کسی پیروز می‌شود؟
نتیجه این نبرد همیشه یکسان نیست، اما به‌طور کلی می‌توان گفت:
اگر مار کوچک‌تر از عقرب باشد یا کند عمل کند، احتمال دارد نیش عقرب او را از پا دربیاورد.
اگر مار بزرگ‌تر، سریع‌تر و مقاوم به زهر باشد، در اغلب موارد عقرب را شکار می‌کند.
برای مثال، مار‌های شنی (Psammophis spp) در برابر نیش عقرب زرد مقاومت نشان داده‌اند و با حمله سریع موفق به خوردن آن شده‌اند. در مقابل، مشاهده شده مار‌های کوچک‌تر در برابر عقرب‌های مرگبار آفریقایی یا آسیایی تسلیم شده‌اند.
آیا زهر عقرب کشنده‌تر است یا مار؟
هر دو حیوان سلاحی مرگبار دارند، اما به‌طور کلی زهر بعضی عقرب‌ها (مثل عقرب زرد یا عقرب سیاه آندروکتونوس) کشندگی بالایی دارد و حتی برای انسان هم خطرناک است. اما مارهایی، چون کبرا، مامبا، و مار زنگی هم زهر بسیار قوی دارند.
در مقایسه کلی، زهر مار‌ها برای شکار سریع‌تر و فلج سریع طعمه طراحی شده، در حالی که زهر عقرب بیشتر برای دفاع یا شکار حشرات کوچک‌تر است. پس در نبرد برابر، مار‌ها معمولاً برتری دارند مگر اینکه نیش عقرب زودتر کار کند.
شکارچی در برابر شکارچی
نبرد بین مار و عقرب یکی از رویارویی‌های نادر و جالب در طبیعت است. در این مبارزه، شانس، سرعت، اندازه و گونه‌ی هر دو حیوان نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگرچه عقرب موجودی کوچک‌تر و دفاعی‌تر است، اما با نیشی مرگبار می‌تواند رقیب خزنده‌اش را از پا دربیاورد.
اما در بیشتر موارد، مار‌ها با استفاده از سرعت عمل و مهارت شکار، پیروز این میدان هستند.
