راهنماتو- لرستان یکی از استان‌های غربی ایران است که به دلیل وجود آثار باستانی و تاریخی فراوان، به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدنی ایران شناخته می‌شود. در این استان، آثار باستانی از دوره‌های مختلف تاریخی از جمله پیش از تاریخ، دوره‌های اسلامی و دوره‌های معاصر وجود دارد.
به گزارش راهنماتو، از مهم‌ترین آثار باستانی لرستان، غارهای باستانی این استان هستند. این غارها در مناطق مختلف استان پراکنده هستند و به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز سکونت انسان در دوران پیش از تاریخ شناخته می‌شوند. در این غارها، آثار باستانی از جمله ابزارهای سنگی، سفالینه‌ها و بقایای استخوانی انسان و حیوانات کشف شده است. در ادامه این مطلب از راهنماتو به معرفی بعضی از بناها و آثار مهم پیشاتاریخی، تاریخی و معاصر این استان خواهیم پرداخت.
غار کلماکره
یکی از مهم‌ترین غارهای باستانی لرستان، غار کلماکره است. این غار در نزدیکی شهر خرم‌آباد و پلدختر واقع شده و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین غارهای باستانی ایران شناخته می‌شود. در این غار، آثار باستانی از دوره‌های مختلف پیش از تاریخ از جمله دوره‌های پارینه‌سنگی، میانه‌سنگی و نوسنگی کشف شده است که متاسفانه در اثر اهمال‌کاری همه آنها به خارج از کشور منتقل شده‌اند.کلماکره، در زبان لری به معنای جایگاه بز کوهی و انجیر است. غار کلماکره، محله نگهداری خزینه‌های سلطنتی در زمان تمدن ایلامی به قدمت 800 سال پیش از میلاد مسیح بوده است.
غار کلماکره، یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات باستان‌شناسی در ایران است که به طور اتفاقی در سال ۱۳۶۸ توسط یک شکارچی محلی در شهرستان پلدختر استان لرستان کشف شد. این غار به دلیل داشتن دهانه‌ای پنهان در دل کوه و دالانی طولانی، برای سال‌ها از چشم انسان‌ها دور مانده بود.
شکارچی در حین تعقیب یک بز، به طور تصادفی به دهانه غار رسید و در آنجا یک سکه باستانی پیدا کرد. این کشف اتفاقی، سرآغاز ماجرایی هیجان‌انگیز و در عین حال غم‌انگیز شد. زیرا پس از اطلاع سازمان میراث فرهنگی از وجود این غار ارزشمند، مشخص شد که متأسفانه بخش عمده‌ای از گنجینه‌های موجود در آن، شامل سکه‌های باستانی، مجسمه‌های نقره‌ای به شکل حیوانات و جام‌های نفیس، توسط افراد سودجو و قاچاقچیان به سرقت رفته است. گفتنی است که از گنجینه کشف‌شده در غار کلماکره به عنوان یکی از شش گنجینه عظیم جهان یاد می‌شود.
آدرس غار کلماکره: غار کلماکره در دامنه کوه مله، در نزدیکی روستای دره‌باغ و در فاصله ۱۳ کیلومتری شمال غرب پلدختر واقع شده است.
غار میرملاس
غار میرملاس به همراه غارهای لاسکو و کرکس در فرانسه و آلتامیرا در اسپانیا، دربردارنده کهن‌ترین نقاشی‌های حک‌شده بر دیواره‌هاشان هستند. آثار به‌دست‌آمده از این غار نشان‌دهنده قدمت حضور انسان‌های هوشمند در این منطقه هستند. موضوع اکثر نقاشی‌های کشف‌شده در این غار را مضامینی همچون، شکار، نگاره‌هایی از حیوانات و اسب‌هایی که شکارچیان را بر خود حمل میکنند، تشکیل داده است.
آدرس غار میرملاس: غار میرملاس در مسیر جاده تنگه شیرز، حدود ۱۸ کیلومتری شمال شرقی کوهدشت قرار دار
پناهگاه صخره‌ای کلک‌رو 1 و 2
پناهگاه های صخره‌ای کلک رو 1 و 2، دو تا از گنجینه‌های ارزشمند باستان‌شناسی ایران هستند که در دل طبیعت زیبای استان لرستان قرار گرفته‌اند. این پناهگاه‌های صخره‌ای، به عنوان قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان در منطقه، سرنخ‌های ارزشمندی از زندگی انسان‌های اولیه در اختیار باستان‌شناسان قرار داده‌اند.
این پناهگاه‌های صخره‌ای در شهرستان رومشکان، بخش مرکزی و شهر چغابل، واقع شده است. به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و وجود منابع آبی در اطراف، این مکان در دوران پارینه‌سنگی به عنوان پناهگاهی امن برای انسان‌های اولیه انتخاب شده‌اند.
این هر دو پناهگاه، متعلق به دوران پارینه‌سنگی جدید هستند و آثار کشف‌شده از آنها اطلاعات بسیار مفید و مهمی را در مورد شیوه زیست انسان در آن دوره بازگو می‌کند.
آدرس پناهگاه صخره‌ای کلک رو: شهرستان رومشکان، بخش مرکزی، شهر چغابل.
پل شکسته یا پل شاپوری
پل شاپوری یا پل شکسته یکی از شاهکارهای معماری دوره ساسانیان است که در جنوب شهر خرم‌آباد، در استان لرستان واقع شده است. این پل که به نام «طاق پیل اِشکِسه» (به لری) نیز شناخته می‌شود، در ضلع جنوبی قلعه فلک‌الافلاک قرار دارد و از جمله بزرگ‌ترین پل‌های سنگی ایران محسوب می‌شود.
ساخت این پل به دوره ساسانیان و به احتمال زیاد به دستور شاپور اول ساسانی نسبت داده می‌شود. پل شاپوری در آن زمان یکی از مهم‌ترین راه‌های ارتباطی بین غرب استان لرستان (طرهان) با شرق و از آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده است. علاوه بر کاربری عبوری، این پل احتمالا برای آبرسانی و پخش آب نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
آدرس پل شکسته: استان لرستان، شهر خرم آباد، جنوب شهر خرم آباد، ضلع جنوبی قلعه فلک افلاک، انتهای خیابان تمدن
کاروانسرای گوشه شهنشاه
کاروانسرای گوشه شهنشاه یکی از آثار ارزشمند معماری دوره صفوی در ایران است که در ۲۰ کیلومتری غرب شهر خرم‌آباد و در روستایی به همین نام واقع شده است. این کاروانسرا که در کنار مقبره شجاع‌الدین خورشید از امرای اتابکان لر کوچک قرار گرفته، به دلیل نزدیکی به این مقبره، به شاهنشاه نام‌گذاری شده است.
ساخت این کاروانسرا به دوره صفویان بازمی‌گردد و نمایانگر اهمیت راه‌های ارتباطی و تجارت در آن دوره است. کاروانسرای گوشه شهنشاه دارای ۱۵ اتاق و صحنی به اندازه ۳۰۰ متر مربع است. بخش پشت کاروانسرا محل نگهداری چهارپایان و بخش جلو که از اتاق‌های ۹ متر مربعی تشکیل شده، محل استراحت مسافران بوده است. این بنا به دلیل معماری اصیل و مصالح بومی، یکی از نمونه‌های ارزشمند معماری سنتی ایران به شمار می‌رود.
آدرس کاروانسرای گوشه شهنشاه: لرستان، شهرستان خرم آباد، خیابان شهدای بالاگریوه، زندان پارسیلون.
گرداب سنگی
یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران است که در قلب شهر خرم‌آباد واقع شده است. این سازه منحصر به فرد که به زبان محلی "گرداو بردینه" نیز نامیده می‌شود، از دوره ساسانیان به یادگار مانده و نمادی از دانش و مهندسی پیشرفته ایرانیان در آن دوران است.
گرداب سنگی در اصل یک سازه هیدرولیکی بوده که برای جمع‌آوری، ذخیره و توزیع آب چشمه‌ای که در مرکز آن قرار دارد، ساخته شده است. این سازه دایره‌ای شکل از سنگ و ساروج ساخته شده و دارای یک دریچه است که برای کنترل جریان آب به کار می‌رفته است. آب جمع‌آوری شده در گرداب، از طریق کانال‌هایی به نقاط مختلف شهر باستانی شاپورخواست منتقل می‌شده است.
آدرس گرداب سنگی: آدرس: استان لرستان، خرم آباد، بافت مرکزی و قدیمی شهر، درون میدان تختی.
