این ادعا اغلب از سنت‌های شفاهی و طب سنتی سرچشمه می‌گیرد. در برخی رژیم‌های تغذیه‌ای توصیه می‌شود عسل در مایعات داغ (بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد) مصرف نشود، زیرا ممکن است خواص درمانی‌اش را از دست بدهد یا برای بدن نامتعادل شود. همچنین، برخی معتقدند گرما ترکیبات مفید عسل، مانند آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، را تخریب کرده یا حتی مواد مضری مانند هیدروکسی‌متیل‌فورفورال (HMF) تولید می‌کند. اما آیا این نگرانی‌ها پایه علمی دارند؟
شواهد علمی چه می‌گویند؟
عسل ماده‌ای طبیعی و پیچیده است که حاوی قندها، آنزیم‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، و ترکیبات ضدمیکروبی است. بررسی‌های علمی تأثیر گرما بر عسل را این‌گونه ارزیابی می‌کنند:
- تأثیر گرما بر آنزیم‌ها: عسل حاوی آنزیم‌هایی مانند دیاستاز و اینورتاز است که در دماهای بالا (بالای ۴۵ درجه سانتی‌گراد) ممکن است غیرفعال شوند. با این حال، این آنزیم‌ها نقش محدودی در فواید تغذیه‌ای عسل برای انسان دارند، زیرا معده آن‌ها را تجزیه می‌کند.
- آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فعال: گرمای زیاد (بالای ۶۰ درجه سانتی‌گراد) می‌تواند برخی آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند پلی‌فنول‌ها) را کاهش دهد، اما این کاهش معمولاً ناچیز است و فواید کلی عسل را از بین نمی‌برد.
- تشکیل HMF: هیدروکسی‌متیل‌فورفورال (HMF) در اثر گرما در عسل تولید می‌شود، اما مطالعات نشان می‌دهند سطوح آن در دماهای معمولی چای (۶۰-۸۰ درجه سانتی‌گراد) بسیار پایین‌تر از حد خطرناک است. HMF در مقادیر بالا سمی است، اما مصرف عادی عسل در چای به این سطح نمی‌رسد.
- خواص ضدمیکروبی: گرما تأثیر محدودی بر خاصیت ضدمیکروبی عسل دارد و حتی در چای داغ، عسل همچنان می‌تواند فواید ضدالتهابی ارائه دهد.
آیا عسل در چای داغ بی‌فایده یا مضر است؟
شواهد علمی نشان می‌دهند که حل کردن عسل در چای داغ به‌طور کلی بی‌خطر است و ادعای تولید مواد سمی بی‌اساس است:
- کاهش خواص: گرما ممکن است برخی آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها را کاهش دهد، اما عسل همچنان منبع قندهای طبیعی، مواد معدنی، و ترکیبات ضدالتهابی است.
- ایمنی HMF: مقدار HMF تولیدشده در چای داغ بسیار کمتر از استانداردهای ایمنی (۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم) است و خطری برای سلامت ندارد.
- مزایای باقی‌مانده: عسل در چای داغ می‌تواند گلو را تسکین دهد، التهاب را کاهش دهد، و به‌عنوان شیرین‌کننده‌ای سالم جایگزین شکر عمل کند.
- موارد احتیاط: افراد با حساسیت گوارشی ممکن است ترجیح دهند عسل را در دمای پایین‌تر مصرف کنند، اما این به شرایط فردی بستگی دارد.
بهترین روش‌های مصرف عسل
برای به حداکثر رساندن فواید عسل و لذت بردن از آن، این توصیه‌ها مفیدند:
- افزودن عسل به چای با دمای متوسط (حدود ۴۰-۵۰ درجه سانتی‌گراد) برای حفظ بیشتر آنتی‌اکسیدان‌ها، اگرچه دمای بالاتر نیز بی‌خطر است.
- استفاده از عسل خام و طبیعی برای بهره‌مندی از حداکثر خواص تغذیه‌ای.
- مصرف متعادل (۱-۲ قاشق چای‌خوری در روز) برای جلوگیری از کالری اضافی.
- ترکیب عسل با مواد مکمل مانند لیمو یا زنجبیل برای تقویت فواید ضدالتهابی.
- کلام پایانی
- حل کردن عسل در چای داغ نه‌تنها مضر نیست، بلکه بی‌خطر و حتی مفید است. گرما ممکن است برخی آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها را کمی کاهش دهد، اما عسل همچنان خواص ضدالتهابی و تغذیه‌ای خود را حفظ می‌کند. ادعای تولید مواد سمی مانند HMF در دماهای معمولی چای بی‌اساس است، زیرا سطوح آن در حد ایمن باقی می‌ماند. با تأکید بر کیفیت و تعادل در رژیم غذایی، عسل را می‌توان در دمای دلخواه مصرف کرد.
