تهرانگردی به سبک شبنم مقدمی؛ آنچه از عمارت صدراعظم نمی‌دانیم!

راهنماتو- گاهی کافی‌ست فقط چند قدم از شلوغی و هیاهوی شهر فاصله بگیری تا ناگهان در زمانی دیگر قدم بگذاری. جایی میان آبی‌های کاشی، قاب‌های آینه و پرتره‌های فراموش‌شده. شبنم مقدمی ما را با خود به گوشه‌ای کمتر دیده‌شده از تهران برده، جایی که هر دیوارش قصه‌ای دارد، هر پنجره‌اش خاطره‌ای پنهان کرده و هر سایه‌اش نشانی‌ست از گذشته‌ای دور. اما اینجا کجاست؟ و چرا تا امروز کمتر کسی از آن شنیده است؟

به گزارش راهنماتو، تهران همیشه با شلوغی و برج‌های بلندش شناخته می‌شود. اما در دل همین پایتخت پرهیاهو، مکان‌هایی هست که زمان در آن‌ها مکث کرده. یکی از این جاها، جایی‌ست که شاید اسمش را نشنیده باشید یا اگر شنیده‌اید، هنوز پای‌تان به آن نرسیده. در کوچه‌ای قدیمی در دل عودلاجان، ساختمانی باقی مانده از دوره‌ای پرماجرا ایستاده؛ عمارتی که روزگاری محل دیدار سیاستمداران بود و امروز، پناهگاهی‌ست برای لحظاتی دور از اکنون. حالا به عمارت صدراعظم باز می‌گردیم. عمارت مردی که شاید در تاریخ چهره چندان خوشی نداشته باشد، اما عمارتی که از او برجای مانده بسیار زیباست. شبنم مقدمی سفری کوتاه به این عمارت داشته است و ما در این مطلب از راهنمای سیر و سفر به این بهانه نگاهی به روایات نهفته در دل این عمرات خواهیم داشت.

معرفی عمارت صدراعظم و روایت آن

خانه‌ای در کوچه امام جمعه، در دل محله‌ی عودلاجان تهران، جایی درست روبه‌روی وزارت دارایی و کنار خیابان ناصرخسرو، جایی که به‌راحتی از کنار آن عبور می‌کنیم بی‌آنکه بدانیم چه گنجی در دل آن پنهان است. این خانه که به "خانه امام جمعه" یا "عمارت صدراعظم" شهرت دارد، در حقیقت متعلق به میرزا آقاخان نوری، دومین صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار بوده. بنایی که حدود سال ۱۲۲۱ خورشیدی ساخته شد و تا سال‌ها در اختیار خاندان میرزا آقاخان باقی ماند.

بعد از فوت او، ورثه‌اش آن را حفظ کردند تا این‌که در حدود سال ۱۲۸۵ هجری شمسی، خانه به حاج یحیی امام جمعه خویی، نماینده مردم آذربایجان در اولین دوره مجلس شورای ملی، واگذار شد. از آن زمان، این خانه با نام امام جمعه شناخته شد و در همین مکان بود که حاج یحیی تا دوره سوم مجلس در تهران زندگی کرد.

طی سال‌های جنگ تحمیلی، این بنای ارزشمند از آسیب در امان نماند. برخورد موشک در نزدیکی آن بخشی از اورسی‌های نفیس و تزئیناتش را ویران کرد، اما مرمت‌هایی انجام گرفت و هنوز هم این خانه در حال بازسازی و احیا است.

معماری این خانه تلفیقی از سبک قاجاری و اروپایی است. حوضخانه‌ای ساده در طبقه همکف و تالاری آیینه‌پوش در طبقه بالا که چنان ظریف، شفاف و خیال‌انگیز است که نمی‌توان چشم از آن برداشت. تالاری با شیشه‌های رنگی، نقاشی‌های پشت شیشه، پرتره‌هایی از زنان اروپایی و منظره‌های خیالی که میرزا آقاخان در آن میزبان رجال و چهره‌های سیاسی آن روزگار بوده.

امروزه، این عمارت تاریخی به کافه رستورانی با کاربری فرهنگی و هنری تبدیل شده، زیر نظر مجموعه صدر اعظم اداره می‌شود و امکان بازدید از آن تنها با هماهنگی قبلی فراهم است.

شبنم مقدمی با انتشار تصویری از این فضا، لحظه‌ای از دل "اکنون" جدا شده تا در آبی‌ها و آینه‌های این خانه، دیروز را نفس بکشد. جایی که شاملو از آن به عنوان تکرار آبی ایرانی یاد کرده.

و شاید این همان دلیلی‌ست که باید بار دیگر، با نگاهی تازه، به کوچه‌های قدیمی تهران بازگردیم؛ تا فراموش نکنیم شهر ما فقط خیابان‌های تازه‌ساز نیست، بلکه پر از قصه‌هایی‌ست که در دل عمارت‌هایی آرام گرفته‌اند... آماده‌اند تا شنیده شوند.

آدرس عمارت صدراعظم

برای رفتن به عمارت صدراعظم باید به میدان امام خمینی (میدان توپخونه سابق) خیابان ناصر خسرو، کوچه امام جمعه بروید.

متن شبنم مقدمی در مورد عمارت صدراعظم 

کوتاه زمانی،کَندن از لحظه‌ی اکنون و گم شدن در دیروز و سبز و آبی و آینه‌اش…
به یاد ِ احمد شاملو که در توصیفی زیبا در سروده‌ای به نام ِ«امیرزاده‌ی کاشی‌ها»تکرار ِ آبی ِ ایرانی را مفهومی ناگاه و عاشقانه از وطن خوانده است.
اینجا،عمارت ِصدراعظم(منسوب به میرزا آقاخان نوری).تهران.عودلاجان.
همین روزهای بهار ِ صفرچهار.