راهنماتو- در دل مجموعه‌ای سبز و آرام در شمال تهران، جایی در میان تاریخ و هنر، اتاقی قرار دارد که با وجود ظاهر ساده‌اش، روزگاری مرکز فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و هنری یکی از پرنفوذترین چهره‌های زن معاصر ایران بود؛ اتاق کار فرح دیبا، آخرین ملکه ایران در کاخ اختصاصی نیاوران.
به گزارش راهنماتو، این فضا نه فقط یک اتاق، بلکه آیینه‌ای است از ذهن و دغدغه‌های زنی که در کنار عنوان "ملکه"، نقشی کلیدی در وضعیت هنر، فرهنگ و آموزش در ایران عصر پهلوی داشت. به عبارت دیگر وضعیت فرهنگی پر از چالش ایران در عصر پهلوی دوم تا حد زیادی به با سیاست‌های این زن در ارتباط بود. در این مطلب سفری خواهیم داشت به اتاق کار اختصاصی او در کاخ نیاوران که اغلب تصمیمات خود را در آنجا می‌گرفت، با ما همراه شوید.
بیشتر بخوانید: اتاق آرایش به سبک فرح پهلوی؛ دکوراسیون سلطنتی با لباس های بلوچی
بیشتر بخوانید: آخوندی که پشت میز شاه در کاخ نیاوران نشست + تصاویر
بیشتر بخوانید: تهرانگردی به سبک شبنم مقدمی؛ آنچه از عمارت صدراعظم نمی‌دانیم!
تاریخچه و موقعیت اتاق در کاخ نیاوران
کاخ اختصاصی نیاوران که در دهه ۱۳۴۰ شمسی به دستور محمدرضا شاه پهلوی ساخته شد، به‌عنوان محل زندگی رسمی خانواده سلطنتی در سال‌های پایانی حکومت پهلوی شناخته می‌شود. طراحی آن توسط معمار برجسته ایرانی، محسن فروغی، با نگاهی به معماری مدرن غرب و روحیه‌ی نوگرای آن دوران انجام شد. این کاخ، در دو طبقه طراحی شده و در طبقه دوم آن، اتاق‌های خصوصی و کاری اعضای خانواده شاه قرار دارد.
اتاق کار فرح پهلوی نیز در همین طبقه واقع شده؛ اتاقی که در کنار اتاق خواب او قرار دارد و به‌نوعی فضای شخصی و کاری او به شمار می‌رفت.
طراحی، دکوراسیون و حال‌وهوای اتاق کار
سبک معماری و طراحی داخلی
اتاق کار فرح در نگاه اول، نشانگر سادگی و کارآمدی است. برخلاف تصور رایج از فضاهای سلطنتی پرزرق‌وبرق، این اتاق با سبک مدرن، مینیمالیستی و کاربردی طراحی شده است. فضایی متناسب با روحیه‌ی فرح دیبا که ترجیح می‌داد اتاق کارش مکانی مدرن برای تمرکز، مطالعه و ملاقات‌های فرهنگی باشد. او می‌خواست این سادگی مدرن را به رخ بکشد تا اینگونه وانمود کند که ملکه‌ای عملگراست.
عناصر کلیدی دکوراسیون
میز کار: یک میز بزرگ چوبی با طراحی ساده و سطحی صیقلی، نقطه مرکزی اتاق است. روی آن وسایلی همچون تقویم، لوازم‌التحریر، چند قاب عکس خانوادگی و گاه برخی گزارش‌ها و اسناد دیده می‌شد.
صندلی‌ها: یک صندلی چرمی راحت برای فرح و دو یا سه صندلی مهمان با طراحی مدرن و ساده در مقابل میز قرار داشت.
قفسه‌های کتاب: دیوارهای جانبی اتاق با قفسه‌های چوبی پوشیده شده‌اند که مملو از کتاب‌های ارزشمند در حوزه‌های تاریخ، هنر، ادبیات، جامعه‌شناسی، و مسائل زنان بودند. بسیاری از این کتاب‌ها به زبان‌های فارسی، فرانسه و انگلیسی بودند.
نورپردازی طبیعی: پنجره‌های بزرگ با نمایی رو به باغ نیاوران، نور فراوان و طبیعی به اتاق وارد می‌کردند. پرده‌هایی ساده با رنگ‌های ملایم و پارچه‌ای نازک، این نور را فیلتر می‌کردند.
تابلوهای هنری: آثار هنری مدرن ایرانی و خارجی زینت‌بخش دیوارها بودند. از جمله نقاشی‌ها و مینیاتورهای معاصر ایرانی که از سوی فرح یا بنیاد فرهنگی‌اش حمایت شده بودند.
فرش ایرانی: بر کف اتاق، قالیچه‌ای دست‌بافت ایرانی با طرحی ساده اما اصیل دیده می‌شود که فضای اتاق را با اصالت ایرانی پیوند می‌دهد.
کاربرد و نقش اتاق کار فرح پهلوی
اتاق کار فرح فقط یک فضای شخصی نبود، بلکه مرکز برنامه‌ریزی فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی او بود. از جمله کارهایی که در این اتاق انجام می‌شد:
-
مطالعه و امضای اسناد مرتبط با بنیاد فرح پهلوی و پروژه‌های فرهنگی کشور
-
ملاقات با هنرمندان، نویسندگان، مدیران فرهنگی، معماران و جامعه‌شناسان
-
پیگیری تأسیس و توسعه نهادهایی مانند موزه هنرهای معاصر تهران، کانون پرورش فکری کودکان، موزه فرش، جشنواره‌های هنری و...
-
مکاتبه با نهادهای بین‌المللی فرهنگی و بررسی گزارش‌های مؤسسات زیر نظر او
وضعیت کنونی و راهنمای گردشگری
امروز، اتاق کار فرح کجاست؟
پس از انقلاب ۱۳۵۷، کاخ اختصاصی نیاوران مدتی بسته بود و سپس به بخشی از مجموعه فرهنگی-تاریخی نیاوران تبدیل شد. امروزه این کاخ به‌عنوان موزه‌ای عمومی در دسترس بازدیدکنندگان است و اتاق کار فرح نیز همچنان حفظ شده و قابل بازدید است.
وضعیت فعلی اتاق:
-
وسایل داخل اتاق تقریباً به همان شکل دوران سلطنت باقی مانده‌اند.
-
بازدیدکنندگان می‌توانند پشت شیشه‌های محافظ بایستند و تمام اتاق را با جزئیات ببینند.
-
راهنماهای موزه توضیحاتی درباره کاربرد هر بخش ارائه می‌دهند.
-
سیستم نورپردازی و دمای اتاق به‌گونه‌ای تنظیم شده تا از آثار موجود محافظت شود.
اطلاعات گردشگری:
-
آدرس: میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
-
ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر (به‌جز تعطیلات رسمی خاص)
-
بلیت‌فروشی: در ورودی مجموعه انجام می‌شود و شامل بازدید از کاخ اختصاصی، کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان‌نما، و سایر بخش‌هاست
-
امکانات رفاهی: کافه، کتاب‌فروشی، فروشگاه صنایع‌دستی، سرویس بهداشتی، پارکینگ
-
پیشنهاد بازدید: بهتر است بازدید خود را صبح آغاز کنید تا بتوانید همه بخش‌های مجموعه را با آرامش ببینید
