ایسنا نوشت: روی فرآیند کارهای کودک و مسیر او بیشتر از نتیجه متمرکز شوید. به او بگویید که تلاش هایش فارغ از هر نتیجه‌ای ارزشمند هستند. حتی اگر نتیجه نهایی کامل و عالی نباشد، به کودک بفهمانید که کارهای او در این مسیر ارزش دارد. به‌دلیل اشتباه‌کردن، کودک را سرزنش...
با کودکان کمال‌گرا چه کنیم؟
یک کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی گفت: اگر پدر و مادر علائم هشدار دهنده‌ای دیدند که نشان می‌دهد فرزندشان یک کمال‌گرا است باید به او کمک کنند و نگذارند این کمال‌گرایی باعث ایجاد مشکلات اجتماعی شود.
با اشاره به مشکل امروز برخی والدین و فشار مضاعفی که به خود وارد می‌کنند تا همه کارها و همه‌چیز را برای فرزندانشان آماده کنند، اظهار کرد: این مشکل در دوران کرونا که والدین زمان بیشتری در کنار فرزندانشان بودند، ممکن است بیشتر از پیش شده باشد.
کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی به جنگ های والدین و فرزندان در کلاس‌های آنلاین، نگاه‌های قضاوت آمیز، انتظارات، تشویق‌ها و تنبیه‌های پدران و مادران اشاره کرد و افزود: شاید شنیده باشید که یکی از والدین با افتخار می‌گوید: «فرزندم تمام شب را بیدار ماند و پروژه علمی خود را درست انجام داد، او خیلی دقیق است»؛ این‌ها مصادیقی از کمال‌گرایی است که گاهی والدین نیز در آن نقش دارند.
شاید دیده باشید که فرزندتان برای اینکه انشا، نقاشی و تکالیف دیگر خود را به درستی انجام دهد، مدام در حال پاره کردن کاغذهای خودش است، شب را با نگرانی می‌خوابد و در نهایت از کار خود راضی نیست و گریه می‌کند و یا نوجوانی از اینکه در زمین ورزشی مرتکب اشتباه شده، بسیار خشمگین است، یا برای گرفتن عکس از خود در حال تلاش مدام است، اما بازهم آن را دوست ندارد و راضی نیست، این موارد نمونه‌هایی از رفتارهای یک کودک کمال‌گرا است.
کودکان کمال‌گرا حتی زمانی که موفق می‌شوند برای لذت بردن از دستاوردهای خود تلاش می‌کنند و شاید آن را خوش‌شانسی بدانند و نگران باشند که نتوانند نتایج را تکرار کنند. آن‌ها به دلیل اینکه اهداف غیرواقعی برای خود تعیین می‌کنند، مسلماً فشار زیادی نیز بر خود وارد می‌کنند تا تلاش کنند و به اهداف‌شان برسند.
برخی از نشانه‌های والدین کمال‌گرا
این مشاور با تأکید بر اینکه والدین پیش از هر اقدامی برای کمک به فرزندشان باید ابتدا خود را بشناسند و شناخت دقیق‌تری نسبت به خود داشته باشند، گفت: برخی نشانه‌ها وجود دارد که نشان می‌دهد شما جز والدین کمال‌گرا هستید، ازجمله اینکه اغلب از خودتان انتقاد می‌کنید، وقتی فرزندتان موفق نمی‌شود خودتان را سرزنش می‌کنید، خود را با والدین دیگر مقایسه و احساس این را دارید که در حق فرزندتان کوتاهی می‌کنید، خودتان را سرزنش می‌کنید که نمی‌توانید کارهای بیشتری برای بچه‌هایتان انجام دهید، حتی با وجود اینکه قبلاً کارهای زیادی برای آن‌ها انجام داده‌اید.
والدین کمال‌گرا بیشتر زمان‌ها خونسردی خود را از دست می‌دهند، چون انتظارات‌شان بسیار زیاد است، اغلب اوقات فرزندان را برای عملکرد بی‌عیب و نقص تحت‌فشار قرار می‌دهند، بیشتر از اینکه از فرزندان تعریف کنند، از آن‌ها انتقاد می‌کنند، برای تحقق رؤیاهای خود به فرزندانشان فشار می‌آورند و ارزش خود را به موفقیت فرزندشان وابسته می‌کنند.
والدین کمال‌گرا، کودک را به این باور می‌رساند که اگر به بالاترین استانداردها دست پیدا نکند، شکست خورده است، تصریح کرد: فشار بیش از حد به بچه‌ها برای کامل بودن، پیام اشتباهی می‌فرستد. یک کودک ممکن است در تکالیف مدرسه خود تقلب روی بیاورد تا نمرات خوبی کسب کند، زیرا ممکن است فکر کند والدین برای موفقیت او بیش از صادق بودنش ارزش قائل هستند.
کودکان در هر سنی باید بتوانند بدون ترس از عواقب بزرگ اشتباه کنند تا یاد بگیرند، تأکید کرد: کمال‌گرایی به کودکان و نوجوانان کمک نمی‌کند بهتر عمل کنند، بلکه درواقع وضعیت آن‌ها را بدتر می‌کند.
کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی با بیان اینکه کمال‌گرایی با رفتارهای خود تخریب کننده مانند اهمال‌کاری مرتبط است، افزود: کمال‌گرایی احتمال شکست کودک را افزایش می‌دهد، چراکه به‌عنوان‌مثال اگر بداند و یا احساس کند که ورزشکار موفقی نخواهد بود پس ورزش را متوقف می‌کند و یا اگر بداند نمی‌تواند نمره بالایی از سطح شایستگی خود دریافت کند، در انجام تکالیف خود و یا مرور درس‌هایش اهمال‌کاری و یا آن را رها می‌کند.
وی به تأثیرات کمال‌گرایی بر روی کودکان و نوجوانان اشاره و اظهار کرد: بچه‌هایی که فکر می‌کنند باید کامل باشند، بیشتر در معرض خطر مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات قرار می‌گیرند، آن‌ها همچنین در پنهان کردن علائم خوب خود هستند، بنابراین اغلب مشکلات سلامت روان آن‌ها درمان نمی‌شود.
علائم هشدار دهنده کمال‌گرایی
با بیان اینکه علائم هشدار دهنده کمال‌گرایی بسته به سن فرزند شما و نوع کمال‌گرایی که تجربه می‌کند متفاوت است، به‌طورکلی علائم کمال‌گرایی ممکن است شامل مواردی همچون مشکل در انجام تکالیف باشد، چون نتیجه کار هیچ‌وقت به‌اندازه کافی خوب نیست، اضطراب زیاد پیرامون شکست، حساسیت بالا به انتقاد، تحمل کم ناامیدی هنگام اشتباه، به تعویق انداختن برای اجتناب از کارهای دشوار، خود انتقادی و خجالت کشیدن، مشکل در تصمیم‌گیری یا اولویت‌بندی وظایف و عملکرد بسیار انتقادی نسبت به افراد دیگر از جمله این علائم است.
وی خاطرنشان کرد: اگر پدر و مادر علائم هشداردهنده‌ای دیدند که نشان می‌دهد فرزندشان کمال‌گرا است، می‌توانند با چند راهکار ساده به او کمک کنند.
این مشاور پیرامون راهکارهای کمک به کودکان و نوجوانان کمال‌گرا توضیح داد: پیش از هر چیز به فرزندتان کمک کنید تا عزت‌نفس سالمی داشته باشد. فرزندتان را تشویق کنید تا در فعالیت‌هایی شرکت کند که به او کمک می‌کند احساس خوبی نسبت به شخصیت خود داشته باشد، نه‌فقط آنچه را که انجام می‌دهد. داوطلب شدن، یادگیری چیزهای جدید و درگیر شدن در تلاش‌های هنری تنها چند راه برای کمک به کودک شما برای ایجاد عزت‌نفس سالم‌تر است.
وی با بیان اینکه به فرزندتان کمک کنید تشخیص دهد چه چیزی را می‌تواند کنترل کند و چه چیزی را نمی‌تواند، تصریح کرد: چه فرزند شما بخواهد بهترین بسکتبالیست در کل مدرسه باشد یا بهترین نمره در امتحان زیست‌شناسی، به‌وضوح نشان دهید که نمی‌تواند بسیاری از شرایطی را که بر موفقیت تأثیر می‌گذارد، کنترل کند، مانند اینکه معلم چقدر تست‌ها را سخت می‌کند یا اینکه هم‌کلاسی‌های او چقدر خوب تست‌ها را جواب می‌دهند، آن‌ها فقط می‌توانند تمام تلاش خود را به کار بندند.
الگوی خودگویی سالم به فرزندتان بیاموزید که از شفقت به خود در مقابل انتقاد از خود استفاده کند. برای این کار با صدای بلند با خود صحبت کنید تا به فرزندتان نشان دهید که با مهربانی با خود رفتار می‌کنید، حتی زمانی که اشتباه می‌کنید. جملاتی مانند این را بگویید: «امروز قبل از تمام شدن کارم، فراموش کردم به بانک بروم، سعی می‌کنم فردا بهتر باشم» یا «به اجاق گاز توجه نکردم و شام را سوزاندم، من چیز دیگری برای خوردن آماده می‌کنم و این بار دقت بیشتری می‌کنم».
وی با بیان اینکه والدین باید انتظارات خود را در نظر بگیرند، توضیح دهید: اطمینان حاصل کنید که به فرزندتان فشار نمی‌آورید تا کامل باشد. انتظارات بالا اما معقول ایجاد کنید و انتظارات خود را در طول زمان زیر نظر بگیرید تا مطمئن شوید که انتظار زیادی از فرزندتان ندارید. اگر آن‌ها نتوانند به اهداف شما برسند یا بخواهند دست از تلاش برای رسیدن به این اهداف بردارند، ممکن است انتظار زیادی از فرزندتان داشته باشید.
تحسین تلاش به‌جای نتیجهکارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی همچنین به والدین توصیه کرد تلاش‌های فرزندان را به‌جای نتیجه آن تحسین کنند و افزود: از تعریف و تمجید فرزندتان برای گرفتن نمره بالا در امتحانات خودداری و در عوض آن‌ها را برای مطالعه سخت تحسین کنید. همچنین آن‌ها را به خاطر رفتار مهربانانه با دیگران یا دوست خوب بودنشان تحسین کرده و روشن کنید که موفقیت تنها چیز مهم در زندگی نیست.
وی اضافه کرد: با کمک فرزندتان اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید و با فرزندتان در مورد اهدافی که می‌خواهند به آن‌ها برسند صحبت کنید. اگر این اهداف نیاز به کمال دارند، در مورد خطرات تعیین اهداف غیرواقعی بالا صحبت و به آن‌ها کمک کنید تا اهداف واقعی‌تری ایجاد کنند.
شکست‌های خود را به اشتراک بگذارید
نباتی‌زاده از والدین خواست داستان‌های شکست‌های خود را به اشتراک بگذارند و گفت: برای فرزندتان روشن کنید که کامل نیستید. در مورد زمانی که شغلی پیدا نکردید و یا در یک آزمون مردود شدید به آن‌ها بگویید و توضیح دهید که چگونه با شکست خود کنار آمدید.
وی با بیان اینکه والدین باید مهارت‌های مقابله سالم را به فرزندانشان آموزش دهند، گفت: اگرچه شکست ناراحت‌کننده است، اما غیرقابل‌تحمل نیست. به فرزند خود بیاموزید که چگونه با ناامیدی، طرد شدن و اشتباهات کنار بیاید. صحبت کردن با یک دوست، نوشتن در یک مجله و یا کشیدن یک تصویر تنها چند مهارت مقابله‌ای است که می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با احساسات خود کنار بیایند.
چه زمانی به دنبال کمک حرفه‌ای باشید؟
این کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی با بیان اینکه والدین باید مراقب نشانه‌هایی باشند که کمال‌گرایی فرزندشان باعث ایجاد مشکلات اجتماعی برای او می‌شود، گفت: به‌عنوان‌مثال اگر فرزند شما از معاشرت امتناع می‌کند، چون در تلاش است تا نمره عالی را کسب کند، یا هر زمان که در کلاس نمره کامل نمی‌گیرد گریه می‌کند، در این شرایط احتمالاً زندگی اجتماعی او آسیب خواهد دید و ممکن است به کمک جدی نیاز داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر فرزند شما نمی‌تواند پروژه‌های درسی و فعالیت‌هایش را به پایان برساند، زیرا فکر می‌کند کارش به‌اندازه کافی خوب نیست و یا هر زمان که اشتباهی مرتکب می‌شود کاغذها را پاره می‌کند و ممکن است نیاز به کمک حرفه‌ای داشته باشد و باید از یک مشاور کمک بگیرید.
