همسفر با رضا شاه به کاخ سعدآباد؛ اقامتگاه تابستانی پهلوی‌ها در شمال تهران

راهنماتو- در دامنه‌های سرسبز کوه‌های البرز و در قلب منطقه خوش‌آب‌وهوای شمیران، مجموعه‌ای از کاخ‌های مجلل و تاریخی جا خوش کرده است؛ کاخ سعدآباد، یادگاری باشکوه از دوران قاجار و پهلوی که تلفیقی از زیبایی طبیعت، هنر معماری و تاریخ معاصر ایران است.

به گزارش راهنماتو، این کاخ که روزگاری محل سکونت شاهان و خاندان سلطنتی بود، اکنون به عنوان موزه‌ای ارزشمند، روایتگر بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران است. اگر به دنبال سفری در دل تاریخ، در میان درختان سر به فلک کشیده و تالارهای باشکوه هستید، کاخ سعدآباد مقصدی بی‌نظیر برای شما خواهد بود. اگر می‌خواهید با این کاخ زیبای شمال تهران آشنا شوید این مطلب را از دست ندهید.

بیشتر بخوانید: نوروز ۱۴۰۴؛ پیام تبریک سمیرا حسن پور در فضایی پر از شکوفه‌های بهاری

بیشتر بخوانید: سفر به محل زندگی اردشیر بابکان در فیروزآباد؛ کاخ اولین پادشاه ساسانی

بیشتر بخوانید: سفر به محل زندگی رضا شاه در کاخ مرمر؛ اقامتگاه شخصی اولین شاه پهلوی

تاریخ کاخ سعدآباد؛ از قاجار تا پهلوی

دوران قاجار؛ آغاز شکل‌گیری سعدآباد

ریشه‌های تاریخی مجموعه سعدآباد به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد. در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار (1264 تا 1313 هجری قمری)، این منطقه به دلیل آب‌وهوای مطبوع و دسترسی به رودخانه، به عنوان ییلاق خاندان سلطنتی قاجار انتخاب شد. اولین بناهای سعدآباد به دستور مظفرالدین‌شاه قاجار (1313 تا 1324 هجری قمری) ساخته شد. این ساختمان‌ها در ابتدا برای استراحت تابستانی شاهان قاجار استفاده می‌شدند.

دوران پهلوی اول؛ تبدیل سعدآباد به مجموعه سلطنتی

در دوران رضاشاه پهلوی (1304 تا 1320 شمسی)، مجموعه سعدآباد دستخوش تغییرات اساسی شد. پس از کودتای 1299 و به قدرت رسیدن رضاشاه، او دستور داد تا مجموعه سعدآباد گسترش یابد و به اقامتگاه تابستانی رسمی خاندان پهلوی تبدیل شود. در این دوران، 14 کاخ و عمارت با معماری‌های متفاوت و با الهام از سبک‌های ایرانی و اروپایی در سعدآباد ساخته شد.

سعدآباد

مهم‌ترین کاخ‌های ساخته‌شده در این دوران عبارت‌اند از:

کاخ سفید (کاخ ملت) به‌عنوان محل اقامت رسمی رضاشاه
کاخ سبز (کاخ شاه‌وند) با معماری ایرانی و سنگ‌های سبز کمیاب
کاخ اختصاصی که برای سکونت رضاخان و خانواده‌اش ساخته شد
کاخ احمدشاهی که از دوران قاجار به‌جا مانده و در دوران پهلوی بازسازی شد

دوران پهلوی دوم؛ توسعه سعدآباد و سکونت خاندان سلطنتی

در دوران محمدرضا شاه پهلوی (1320 تا 1357 شمسی)، کاخ سعدآباد به عنوان مرکز اصلی اقامت و برگزاری مراسم رسمی خاندان پهلوی مورد استفاده قرار گرفت. محمدرضا شاه دستور داد تا کاخ سفید بازسازی شود و آن را به محل اقامت رسمی خود تبدیل کرد.

فرح دیبا (همسر محمدرضا شاه) نیز نقش فعالی در تزئین و بازسازی بخش‌های مختلف سعدآباد داشت. مجموعه موزه‌ها و گالری‌های هنری در این دوره شکل گرفت. همچنین، در این دوران از سعدآباد به عنوان محل پذیرایی از مهمانان خارجی و برگزاری مراسم رسمی استفاده می‌شد.

کاخ رضا شاه

پس از انقلاب؛ تبدیل به موزه ملی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، مجموعه سعدآباد به تملک دولت جمهوری اسلامی ایران درآمد. این کاخ به‌عنوان موزه ملی مورد بهره‌برداری قرار گرفت و درهای آن به روی عموم مردم باز شد. در حال حاضر، بسیاری از کاخ‌ها و عمارت‌های سعدآباد به موزه‌های تخصصی تبدیل شده‌اند که آثار تاریخی، هنری و فرهنگی دوران قاجار و پهلوی را به نمایش می‌گذارند.

معماری کاخ سعدآباد؛ تلفیقی از سنت و مدرنیته

مجموعه سعدآباد با مساحتی حدود 110 هکتار، از نظر معماری یکی از برجسته‌ترین مجموعه‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود. این کاخ در میان باغ‌ها و درختان کهنسال و در مجاورت رودخانه جعفرآباد ساخته شده است.

معماری کاخ سعدآباد ترکیبی از سبک‌های ایرانی، اروپایی و نئوکلاسیک است. در دوران پهلوی، معماران ایرانی و خارجی، هر یک با الهام از هنر ایرانی و معماری مدرن، در ساخت بناهای سعدآباد نقش داشتند.

کاخ سعدآباد

مهم‌ترین بخش‌های کاخ سعدآباد:

کاخ سفید (کاخ ملت): بزرگ‌ترین کاخ مجموعه که با الهام از معماری نئوکلاسیک اروپایی ساخته شده است.
کاخ سبز (کاخ شاه‌وند): این کاخ با سنگ‌های سبز کمیاب زینت یافته و دارای نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های ظریف ایرانی است.
کاخ احمدشاهی: از دوران قاجار به جا مانده و دارای معماری ایرانی است.
کاخ اختصاصی: این کاخ به عنوان محل اقامت خصوصی رضاشاه و محمدرضا شاه استفاده می‌شد.
موزه خط و کتابت: آثار خوشنویسی و نسخ خطی ارزشمند در این بخش نگهداری می‌شود.
موزه هنرهای زیبا: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی و اروپایی در این موزه به نمایش گذاشته شده است.