مشهورترین مجسمۀ مصر باستان شبیه کیست؟

فرادید نوشت: ابوالهول بزرگ جیزه یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار باستانی جهان است. این مجسمه با ارتفاع حدود ۲۰ متر، در کنار هرم بزرگ جیزه قرار دارد و حتی اگر از نزدیک آن را ندیده باشید، قطعا تصویرش را در صفحات مجازی یا کتاب‌ها دیده‌اید.

بیشتر پژوهشگران می‌گویند ابوالهول در دوره دودمان چهارم پادشاهی کهن ساخته شده؛ یعنی حدود سال‌های ۲۶۱۳ تا ۲۴۹۴ پیش از میلاد. اما اختلاف‌نظر از این‌جا شروع می‌شود. برخی اعتقاد دارند فرعون خفره این مجسمه را برای بزرگداشت خود ساخته، در حالی که عده‌ای دیگر می‌گویند این پروژه به دستور برادرش ردجدف اجرا شده تا یادگاری از پدرشان فرعون خوفو (همان کسی که هرم بزرگ را ساخت) باشد.

یکی دیگر از دلایل دشواری شناسایی چهره ابوالهول این است که این مجسمه در طول قرن‌ها آسیب زیادی دیده، به‌ویژه در قسمت بینی. گذشته از فرسایش طبیعی (چون تا دهه ۱۹۳۰ تقریباً تا گردن در شن مدفون بود) این مجسمه بارها در جریان درگیری‌های انسانی آسیب دیده است.

مجسمه‌ای از جنس دیوریت که پادشاه «خفره» را نشان می‌دهد؛ سازنده دومین هرم بزرگ در مجموعه جیزه مصر. خفره یکی از فراعنه دودمان چهارم در دوره پادشاهی کهن مصر بود.

با این‌حال برخی از معتبرترین مصرشناسان، از جمله مارک لهنر، باستان‌شناس آمریکایی و زاهی حواس، وزیر پیشین گردشگری و آثار باستانی مصر، معتقدند که چهره ابوالهول بزرگ از روی چهره فرعون خفره ساخته شده است. این نظریه بر پایه مجموعه‌ای از کشفیات باستان‌شناسی شکل گرفته که قدمت آن‌ها به سال ۱۸۵۳ بازمی‌گردد؛ زمانی که آگوست ماریِت، باستان‌شناس فرانسوی، مجسمه‌ای هم‌اندازه انسان از خفره را در نزدیکی ابوالهول کشف کرد.

در جریان همین کاوش، ماریِت بقایای جاده‌ای را نیز یافت که معبد ابوالهول را به هرم خفره (واقع در کنار هرم پدرش، خوفو) متصل می‌کرد. این کشف نیز دلیلی دیگر برای ارتباط احتمالی مجسمه ابوالهول با خفره بود.

شواهد بیشتری نیز در سال ۱۹۸۰ به دست آمد، زمانی که مارک لهنر در همکاری با زمین‌شناس آلمانی، تام آینگر، نشان داد که برخی از این سازه‌ها با یک نوع سنگ آهک ساخته شده‌اند؛ سنگ‌هایی که درون خود مرجان‌ها و پلانکتون‌های فسیل‌شده دارند.

زاهی حواس در کتاب خود با عنوان کوه‌های فرعون: داستان ناگفته سازندگان هرم (منتشرشده در سال ۲۰۰۶) نتیجه‌گیری می‌کند: «ابوالهول نمایانگر چهره خفره است و بخش جدایی‌ناپذیری از مجموعه هرم او به‌شمار می‌رود».

در حال حاضر، این نظریه معتبرترین و پذیرفته‌شده‌ترین فرضیه درباره منشأ چهره ابوالهول است.