راهنماتو- کاتالوگ ستاره گمشده هیپارخوس - که به عنوان اولین تلاش شناخته شده بشر برای نقشه برداری از کل آسمان شب در نظر گرفته می شود - ممکن است به تازگی بر روی نسخه خطی پوستی که در صومعه سنت کاترین در شبه جزیره سینا مصر نگهداری می شود، کشف شده باشد.
در سال 2012، یک دانشجوی متخصص در زمینه نسخه های خطی به نام پیتر ویلیامز، متوجه چیز عجیبی در پشت حروف یک نسخه خطی مسیحی شد که در دانشگاه کمبریج در حال تجزیه و تحلیل بود. او به طور تصادفی با یک قطعه معروف به زبان یونانی برخورد کرد که اغلب به اراتوستنس- ستاره شناس و کتابدار ارشد کتابخانه اسکندریه مصر در قرون اولیه میلادی- نسبت داده می شد.
این نسخه خطی 9 برگه ای در سال 2017 مورد تصویربرداری چندطیفی قرار گرفت و مشخص شد که زیر نوشته های اصلی، نوشته های دیگر وجود دارد که پاک شده اند. این به خودی خود یک یافته غیرمعمول نبود زیرا پوست در قرنهای گذشته یک کالای با ارزش بود، بنابراین برای محققان غیر معمول نبود که پوستهای قدیمی را برای استفاده مجدد، پاک کنند.
ویلیامز با بررسی بیشتر، متوجه اعداد عجیب و غریب در برگههای صومعه سنت کاترین شد. هنگامی که او این نسخه خطی را در اختیار مورخان علمی در فرانسه قرار داد، محققان شوکه شدند. ویکتور گیزمبرگ، مورخ مرکز تحقیقات علمی ملی فرانسه CNRS در پاریس گفت: «ما بلافاصله متوجه شدیم که با مختصات ستاره ای روبرو هستیم.» اما چگونه می توان فهمید که این مختصات ستاره ای را چه کسی نوشته است.
آنچه کارشناسان میدانند این است که «هیپارخوس»، ستارهشناس یونانی، بین سالهای 162 تا 127 قبل از میلاد بر روی فهرست ستارهای از آسمان غرب جهان کار میکرد. چندین منبع تاریخی از هیپارخوس به عنوان «پدر نجوم» یاد میکنند و همچنین گفته می شود که او اولین کسی است که حرکات خورشید و ماه را محاسبه کرده است.
با نگاهی به نقشه ستارهای که در پشت متن کاغذهای پوست صومعه سنت کاترین پنهان شده بود، محققان به طور معکوس کار کردند تا حرکت زمین را در زمان نگارش نقشه کشف کنند. مختصات ستارگان تقریباً با حرکت مورد انتظار سیاره ما در حدود 129 قبل از میلاد، یعنی در زمان حیات هیپارخوس مطابقت داشت. تا قبل از کشف این نقشه، قدیمیترین فهرست ستارههای شناخته شده توسط کلودیوس بطلمیوس، در قرن دوم پس از میلاد و سه قرن پس از هیپارخوس، گردآوری شد.
استدلال دیگری در خصوص ارتباط این نقشه جدید با هیپارخوس نیز وجود دارد. تنها اثر دیگری که از هیپارخوس به جا مانده، تفسیری بر یک شعر نجومی است که صورتهای فلکی ستارهای را توصیف میکند. بسیاری از مختصاتی که هیپارخوس در این تفسیر به ستارگان داده، با مختصات نسخه خطی صومعه سنت کاترین مطابقت دارد. اگرچه مختصات قابل خواندن در نسخه خطی تنها یک صورت فلکی، یعنی تاج بورئیلیس را نشان می دهد، اما محققان بر این باورند که این احتمال وجود دارد که کل آسمان شب توسط هیپارخوس نقشه برداری شده باشد.
توصیف هیپارخوس از صورت فلکی تاج بورئیلیس
به گفته محققان، آنچه آنها تاکنون توانسته اند از این نسخه خطی بخوانند به شرح ذیل است:
« تاج بورئالیس که در نیمکره شمالی قرار دارد، از نظر طول از درجه اول عقرب تا 10 درجه ¼ 8 در همان علامت زودیاک (یعنی در عقرب) در عرض 6 درجه و 49 درجه از شمال است. قطب تا 55 درجه ¾.
در درون آن، ستاره (β CrB) به سمت غرب در کنار ستاره درخشان (α CrB) منتهی می شود (یعنی اولین ستاره ای است که طلوع می کند)، که در عقرب 0.5 درجه است. چهارمین ستاره 9 (ι CrB) در شرق ستاره درخشان (α CrB) آخرین (یعنی طلوع) [. . .]10 49 درجه از قطب شمال. جنوبی ترین (δ CrB) سومین شمارش از نور درخشان (α CrB) به سمت شرق است که 55 درجه ¾ از قطب شمال است.»
نمادها با اصطلاحات یونان باستان مطابقت دارند. اصطلاح «طول» بر اساس گسترش شرق به غرب یک صورت فلکی است، در حالی که «عرض» امتداد شمال به جنوب صورت فلکی را توصیف می کند. در مقایسه با کارهای بعدی بطلمیوس، به نظر می رسد ریاضیات هیپارخوس بسیار قابل اعتمادتر است، و تنها یک درجه با آنچه که ستاره شناسان مدرن بعداً پیدا کردند، اختلاف دارد. این نشان می دهد که بطلمیوس از آثار هیپارخوس کپی نکرده است.
نسخه خطی دیگر، ترجمه لاتینی از پدیدارها از قرن هشتم پس از میلاد، دارای ساختار و اصطلاحات مشابهی با قطعه Corona Borealis است که نشان می دهد آن نیز بر اساس کار هیپارخوس است. صورت های فلکی نقشه برداری شده در این سند عبارتند از؛ دب اکبر، دب اصغر و دراکو است که باز هم با آنچه در تفسیر هیپارخوس دیده می شود مطابقت دارد. نتایج این پژوهش در نشریه Journal for the History of Astronomy به چاپ رسیده است.