راهنماتو- بر طبق یک مطالعه جدید، قدیمی‌ترین نظام شناخته‌شده نوشتار متأثر از نمادهایی بوده که برای تجارت استفاده می‌شدند. حکاکی‌های مرتبط این نظام روی مهرهایی پیدا شده است که برای مبادلات محصولات کشاورزی و منسوجات استفاده می‌شده است.
به گزارش راهنماتو، این یافته‌ها نتایج تحقیقات قبلی را تقویت می‌کند که می‌گفتند نوشته‌های خط میخی – که در روزهای آغازین تمدن بین‌النهرین در حدود 3100ق.م توسعه یافته بودند و به گمان نخستین نظام نوشتار در تاریخ جهان هستند – تا حدی مربوط به روش‌های محاسبه و ثبت میزان محصولات، انبارداری و انتقال چنین اقلامی بودند.
بر طبق محققان، نمادهای متعدد حجاری شده روی یک «مهر استوانه‌ای» سنگی نشانه‌هایی مشابه با یک نمونه اولیه خط میخی دارد که در جنوب بین‌النهرین، عراق امروزی، استفاده می‌شدند.
این مهرهای استوانه‌ای هزاران سال در سراسر بین‌النهرین استفاده می‌شدند. در این منطقه، مهرهای استوانه‌ای را روی لوح‌های گلی می‌غلتاندند تا موتیف‌ها روی آنها چاپ شوند. این استوانه‌ها اغلب برای تأیید معاملات و بعدها برای تأیید نامه‌ها استفاده می‌شدند.
برخی از مهرهایی که در این مطالعه بررسی شده‌اند به 4400ق.م باز می‌گردند؛ یعنی 1000سال پیش از آنکه نوشتار به وجود آید.
کاترین کلی و ماتیا کارتولانو، نویسندگان همکار این پژوهش، از دانشگاه بولونیای ایتالیا، می‌گویند که «ما روی تصاویر مهرهایی تمرکز کردیم که قبل از اختراع خط تولید شده بودند و تولید آنها تا دوران جوامعی که سواد اولیه داشتند ادامه یافته بود.»
مطالعات این تیم تحقیقاتی دریافته است که موتیف‌های شناسایی شده روی مهرهای استوانه‌ای برای انتقال ظروف و لباس بین شهرهای مختلف بین‌النهرین استفاده می‌شده که احتمالاً نهادهای عبادی داشته‌اند.
محققان پیشنهاد می‌دهند که این موتیف‌ها بعدها در اولین اشکال نوشتاری تبدیل به علائم خط میخی اولیه شدند که برای تجارت محصولات کشاورزی و منسوجات استفاده می‌شدند.
نویسندگان می‌گویند که این یافته‌ها که همچنان نیاز به اطلاعات تکمیلی دارند، تداوم بین مهرهای دوران پیشاسواد و نوشتار اولیه را نشان می‌دهند.
آنها در اعلامیه‌ای عنوان کرده‌اند:
«این نشان می‌دهد که موتیف‌های شناخته‌شده در مهرهای استوانه‌ای مستقیم به توسعه خط در جنوب عراق مرتبط بودند و نشان می‌دهد که چگونه معنی از موتیف‌های دوران پیشاسواد به دوران خط و الفبا منتقل شد.»
قدیمی‌ترین نوشته‌ها
خط میخی از یک ابزار سوزن مانند برای ایجاد آثار گوه-شکل روی گل نپخته استفاده می‌کرد. این آثار نشانه‌هایی را تولید می‌کردند که نماینده صدا برای ثبت زبان گفتاری بودند. اگر این گل‌ها پخته می‌شدند، علائم روی آنها تثبیت و حفظ می‌شدند.
خط میخی توسط تمدن سومری توسعه پیدا کرد که حدود 5500 تا 2300ق.م در شهرهای اولیه بین‌النهرین جنوبی زندگی می‌کردند. بعدها امپراتوری آکدی جایگزین تمدن سومری شد.
آکدی‌ها نظام نوشتار سومری‌ها را اتخاذ کردند اما آن را وارد زبان خودشان کردند و اینطور شد که خط میخی نوشتاری آکدی به مدت 2000سال، زبان نوشتاری رایج بین‌النهرین بود و در سراسر دوره‌های بابلی و آشوری از آن استفاده می‌شد.
مطالعه جدید وجود موتیف‌های متعددی که روی مهرهای استوانه‌ای قبل از خط الفبا وجود داشته است را برجسته کرده است. نویسندگان این مطالعه پیشنهاد می‌دهند که این موتیف‌ها در نوشته‌های اولیه خط میخی که روی الواح گلی 5000ساله در شهر اوروک در بین‌النهرین جنوبی پیدا شده‌اند، مشاهده شده است. این موتیف‌ها شامل نمادهایی است که ساختمان، میله‌های ساخته شده از نی و پارچه‌های حاشیه‌دار روی یک ظرف را نمایندگی می‌کنند.
نویسندگان امیدوارند که آثار آنها به اندیشمندان کمک کند تا بتوانند نمادهای بیش‌تری متعلق به دوران اولیه خط میخی را رمزخوانی کنند و معنای این موتیف‌های حکاکی شده روی مهرها را بهتر درک کنند.
سیلویا فرارا، استاد مطالعات ایتالیایی در دانشگاه بولونا، می‌گوید: «جهش مفهومی از نمادگرایی پیشاخط به نوشتار یک پیشرفت شگرف در تکنولوژی‌های شناختی انسانی است. اختراع نوشتار/خط انتقال بین پیشاتاریخ به تاریخ را رقم می‌زند و یافته‌های مطالعه تازه بین این دو قسمت از طریق نمایش چگونگی تلفیق تصاویر پیشتاریخ در یکی از اولین نمونه‌های نظام نوشتار، پل می‌زند.»
سرچشمه‌های نامشخص
گوردون ویتاکر، کارشناس بررسی سرچشمه‌های خط میخی در دانشگاه گاتینگن در آلمان که در این مطالعه نقشی نداشته است، این کشف را «جالب و تفکربرانگیز» توصیف کرده است. اما می‌گوید خیلی پخته نیست که بگوییم موتیف‌های روی این مهرهای استوانه‌ای [که به دوران پیشاسواد تعلق دارند] محرک اختراع خط بودند.
او می‌گوید:
«در چندین نمونه اندک که به نظر می‌رسد یک علامت مشابه هم در مهر و هم در علائم خط میخی اولیه بکار رفته است، هیچ رابطه علی واضحی که بین این دو ارتباط برقرار کند، وجود ندارد.»
«علاوه بر آن، تعدادی از اشکال – مانند مستطیل باریک بدون جزئیات داخلی – بیش از حد کلی یا مبهم هستند که برای نویسندگان این مقاله مفید بوده باشند.»
هولی پیتمن، باستان‌شناسی از دانشگاه پنسیلوانیا، 30سال قبل، پیشنهاد داده بود که تصاویر روی این مهرهای استوانه‌ای روی نوشتار اولیه خط میخی اثر داشته‌اند.
پیتمن می‌گوید در آن زمان عقیده او نادیده گرفته شد اما خوشحال است که نویسندگان جدید در مطالعه‌ای تازه به چنین نتیجه‌گیری مشابهی رسیده‌اند.
