در طول سال‌ها، دانشمندان بر این باور بودند که در فرآیند فسیل‌سازی، تمام مولکول‌های آلی اصلی از بین می‌رود و بدین ترتیب فسیل‌ها را فاقد مواد بیولوژیکی اصلی خود می‌دانستند.
اما حالا در یک مطالعه پیشگامانه به رهبری دانشگاه لیورپول، شواهدی قوی ارائه‌شده که نشان می‌دهد که فسیل‌های مزوزوئیک، ازجمله استخوان‌ها و دندان‌های دایناسورها، هنوز حاوی مواد آلی حفظ‌شده هستند.
محققان با استفاده از طیف‌سنجی جرمی پیشرفته و سایر تکنیک‌های تحلیلی، بقایای کلاژن را در استخوان لگن یک دایناسور ادمونتوسور و یک دایناسور منقار اردک شناسایی کردند و این کشف به حل‌وفصل بحثی طولانی که بیش از ۳۰ سال ادامه داشته، کمک می‌کند.
در این مطالعه که در مجله Analytical Chemistry منتشر شد، از چندین تکنیک از جمله تعیین توالی پروتئین برای شناسایی کلاژن استخوان در فسیلی ۲۲ کیلوگرمی استفاده شد. این فسیل، بخشی از استخوان خاجی دایناسور ادمونتوسور است که در لایه‌های کرتاسه سازندی در داکوتای جنوبی کاوش و به‌خوبی حفظ شده و حالا بخشی از مجموعه دانشگاه لیورپول است که فرصتی منحصربه‌فرد برای تحلیل‌های پیشرفته را در اختیار دیرینه‌شناسان ارائه می‌دهد.
یافته‌ها و مفاهیم کلیدی
پروفسور استیو تیلور، رئیس گروه تحقیقاتی طیف‌سنجی جرمی در گروه مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه لیورپول دراین‌باره توضیح داد: «این تحقیق نشان می‌دهد که زیست مولکول‌های آلی ازجمله پروتئین‌هایی مثل کلاژن، در برخی از فسیل‌ها وجود دارند.
نتایج ما پیامدهای گسترده‌ای دارد. اول رد کننده این فرضیه است که هر ماده آلی موجود در فسیل‌ها باید از آلودگی ناشی شده باشد. دوما پیشنهاد می‌کند که تصاویر میکروسکوپ نوری متقاطع از استخوان‌های فسیلی که برای یک قرن جمع‌آوری شده‌اند، باید دوباره مورد بازبینی قرار گیرند.»
او ادامه داد: «این تصاویر ممکن است تکه‌های دست‌نخورده کلاژن استخوان را نشان دهند که به‌طور بالقوه گنجینه‌ای آماده از کاندیدهای فسیلی را برای تجزیه‌وتحلیل بیشتر پروتئین ارائه می‌دهد. این می‌تواند بینش‌های جدیدی را در مورد دایناسورها بگشاید؛ ازجمله نشان دادن ارتباطات بین گونه‌های دایناسورهایی که ناشناخته مانده‌اند.»
درنهایت، این یافته‌ها معمای جالبی را نشان می‌دهد که چگونه این پروتئین‌ها توانسته‌اند برای مدت طولانی در فسیل‌ها باقی بمانند.
به نظر می‌رسد این تحقیق نه تنها یک بحث علمی طولانی‌مدت را حل می‌کند، بلکه راه‌های بیشتری را برای مطالعه زندگی باستانی باز می‌کند و نگاهی اجمالی به حفظ بیوشیمیایی فسیل موجودات منقرض‌شده ارائه می‌دهد.
همکاری چندین رشته
در این مطالعه، کارشناسان از چندین رشته گرد هم آمدند:
• محققانی از دانشگاه UCLA که در این مطالعه مشارکت داشتند، برای اولین بار موفق شدند تا با طیف‌سنجی جرمی پشت سر هم به شناسایی و تعیین کمیت اسید آمینه هیدروکسی پرولین که مخصوص کلاژن در استخوان است، بپردازند و بدین ترتیب وجود کلاژن پوسیده در این فسیل‌ها را تأیید کردند.
• محققان گروه تحقیقاتی طیف‌سنجی جرمی دانشگاه لیورپول، تست‌های توالی‌سنجی پروتئین و طیف‌سنجی جرمی را انجام دادند.
• متخصصان کارخانه نوآوری مواد دانشگاه، تجزیه و تحلیل‌های بیشتری را برای تأیید نتایج انجام دادند.
• مرکز تحقیقات پروتئوم در دانشگاه لیورپول قطعاتی از کلاژن آلفا-۱ که شکل اصلی کلاژن در بافت استخوان است را در این فسیل‌ها شناسایی کرد.
