چطور نوشت؛ همه ما لحظات کسالت و تنبلی را تجربه کرده‌ایم. در این مواقع، به نظر می‌رسد که در زندگی هیچ انگیزه‌ای نداریم و اهدافمان به رؤیاهای دست‌نیافتنی تبدیل می‌شوند، اما چاره چیست؟ شاید بهترین راهکار برای مقابله با تنبلی این باشد که به سبک زندگی ژاپنی‌ها توجه کنیم. مردم ژاپن در جهان به سبک زندگی فعالانه شهرت دارند. عوامل مختلفی مانند ورزش‌کردن و فرهنگ باعث شده‌اند که مردم این کشور در مقایسه با سایر مردم جهان موفق‌تر باشند. در ادامه، ۱۱ روش ژاپنی‌ها برای مقابله با تنبلی را توضیح می‌دهیم.
۱. ایکیگای و جست‌وجوی هدف زندگی
پیداکردن ایکیگای به‌معنای شناسایی هدف خود در زندگی است. هکتور گارسیا یکی از نویسندگان کتاب «ایکیگای: راز ژاپنی‌ها برای زندگی طولانی و شاد» می‌گوید: «هیچ کلمه‌ای مانند ایکیگای در هیچ جای دنیا وجود ندارد.»
کتاب گارسیا و فرانسس میرالس که راز زندگی شاد و فعالانه با بدن و ذهنی سالم را شرح می‌دهد، تاکنون به ۶۳ زبان زنده دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است. نویسندگان این کتاب برای نگارش آن سراغ اهالی روستای اوگیمی در استان اوکیناوای ژاپن رفتند و با بیش از ۱۰۰ سالمند ساکن این روستا مصاحبه کردند. یکی از ويژگی‌های بارز این روستاییان کهن‌سال این بود که هرکدام برای خود یک ایکیگای داشتند. وقتی از آنها می‌پرسند که ایکیگای شما چیست، هرکدام شغل یا هنری خاص مثل باغبانی را نام می‌برند. در واقع همه آنها می‌دانند که منبع اشتیاقشان برای ادامه زندگی چیست و هر روز، خود را با آن مشغول می‌کنند.
نتیجه نظرسنجی‌ها درباره ایکیگای
اشتغال یا داشتن سرگرمی‌های انرژی‌زا از ویژگی‌های بارز بسیاری از سالمندان ژاپنی است. بر اساس نتایج یک نظرسنجی که سال ۲۰۱۸ در ژاپن انجام شد، ۴۷٫۵درصد از افراد ۷۰ساله زندگی خود را به کارکردن، انجام سرگرمی‌ها یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی سپری می‌کنند. همچنین بر اساس پژوهشی دیگر که درباره ژاپنی‌های مسن‌تر از ۶۵ سال انجام شد، بهره‌وری کسانی که فقط به دلایل مالی کار می‌کنند ۱٫۵۵ برابر افرادی که در پی کسب ایکیگای کار می‌کنند، کاهش می‌یابد.
بنابراین اگر از فردی ژاپنی راز مقابله با تنبلی را بپرسید، احتمالا به شما می‌گوید که اول از همه ایکیگای خود را پیدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند که هر روز با دلیلی مشخص از خواب بیدار شوید. نقاط قوت و علایق خود را بررسی کنید و راهی برای برآورده‌ساختن نیازهای جهان اطراف خود بیابید. وقتی اعمال و رفتار خود را بر اساس ایکیگای تنظیم می‌کنید، زندگی معنای عمیق‌تری می‌یابد و انگیزه به نیروی محرکی طبیعی تبدیل می‌شود.
۲. کایزن؛ ارتباط گام‌های کوچک و پیشرفت‌های بزرگ
کایزنِ ژاپنی‌ها یعنی افراد باید هر روز حداقل ۱ دقیقه را به فعالیتی مشخص اختصاص بدهند. ماساکی ایمایی، نظریه‌پرداز ژاپنی و نویسنده کتاب «کایزن»، این اصطلاح را ابداع کرده است. به‌گفته ایمایی:
پیام اصلی کایزن این است که هیچ روزی نباید بدون پیشرفت از هر نوعی سپری شود. شما نمی‌توانید ۱ یا ۲ مرتبه به کایزن عمل کنید و انتظار نتیجه فوری داشته باشید. باید این کار را مدتی طولانی انجام بدهید.
کایزن تکنیکی ساده است که هر روز فقط ۱ دقیقه از وقت شما را می‌گیرد. مثلا اگر دنبال خواندن کتابی مشخص یا نواختن یکی از آلات موسیقی هستید، باید هر روز در زمانی مشخص ۱ دقیقه از وقت‌تان را به خواندن آن کتاب یا تمرین موسیقی اختصاص بدهید. با این اوصاف، مهم نیست که چقدر برای به پایان رساندن کاری حس تنبلی سراغتان بیاید و به‌هرحال باید بلند شوید و مدتی هرچند کوتاه خود را به آن کار مشغول کنید.
در حقیقت کایزن به ما یاد می‌دهد که از بزرگی اهداف خود نترسیم و با گام‌های کوچک و مستمر پیشرفت کنیم. هر گام کوچک اهمیت دارد و در طول زمان به دستاوردهای مهمی منجر می‌شود. پس تنبلی جایز نیست.
۳. تکنیک پومودورو برای افزایش تمرکز و بهره‌وری
آیا شما هم جزو آن دسته از افراد هستید که به‌سادگی حواسشان پرت می‌شود یا مستعد فرسودگی شغلی هستند؟ در این صورت، ممکن است تکنیک پومودورو همه‌چیز را تغییر دهد. بر اساس این تکنیک، برای انجام هر کاری باید ۲۵ دقیقه با تمرکز کامل فعالیت کنید و پس از آن یک وقفه استراحت ۵ دقیقه‌ای به خود بدهید. این چرخه را آن‌قدر تکرار کنید تا کار مدنظر با تمرکز و انرژی بیشتری انجام شود.
نکته مهم در تکنیک پومودورو این است که سرگرمی شما در زمان استراحت باید با کار اصلی کاملا در تضاد باشد. مثلا اگر با رایانه کار می‌کنید، باید در وقت استراحت از میز کار دور شوید و ورزش یا فعالیتی بدنی انجام بدهید.
به‌کمک این تکنیک می‌توانید زمان کار و استراحت را به بهترین شکل تنظیم کنید. علاوه بر این، تمرکز شما برای انجام‌دادن کارهای مهم بیشتر می‌شود و به روتینی مشخص عادت می‌کنید. برای مقابله با تنبلی هم چه راهی بهتر از ایجاد روتینی روزانه؟
۴. هارا هاچی بو؛ آگاهانه غذاخوردن
هارا هاچی بو اصطلاحی ژاپنی به این معناست که آن‌قدری غذا بخورید که ۸۰درصد سیر شوید. این عادت غذایی از شهر اوکیناوای ژاپن می‌آید. مردم این شهر از این توصیه قدیمی برای کنترل عادات غذایی خود بهره می‌برند. جالب اینجاست که مردم این شهر کمتر از مردم سایر شهرهای ژاپن دچار بیماری قلبی، سرطان و سکته مغزی می‌شوند و بیشترین میزان امید به زندگی را دارند.
حفظ انرژی هم راهی مؤثر برای غلبه بر تنبلی است. اصل هارا هاچی بو شما را تشویق می‌کند که تا وقتی کاملا سیر نشده‌اید از غذاخوردن دست بکشید. بنابراین با پرهیز از پرخوری، بعد از غذا دچار رخوت نمی‌شوید و برای انجام‌دادن کارهای خود انرژی بیشتری دارید.
۵. شوشین و استقبال از طرز فکر مبتدیان
اصطلاح شوشین به‌معنای «ذهن مبتدی» است و بیانگر یکی از تناقض‌های رفتاری ماست: هرچه بیشتر درباره موضوعی اطلاعات داشته باشیم، احتمال اینکه سراغ یادگیری مسائل جدید در آن حوزه برویم کمتر می‌شود. بر اساس این اصل، در ذهن مبتدیان احتمالات زیادی وجود دارد، اما ذهن متخصصان برای هر مسئله احتمالات کمتری را در نظر می‌گیرد.
تنبلی اغلب ناشی از ترس از شکست یا کمال‌گرایی است. شوشین یا طرز فکر مبتدیان شما را تشویق می‌کند تا کنجکاوانه و با ذهنی باز سراغ کارها بروید. بنابراین لازم نیست که از همان ابتدا نگران دانستن تمام پاسخ‌ها یا بی‌عیب‌بودن خود باشید، بلکه باید روش یادگیری، فراموش‌کردن و امتحان‌کردن چیزهای جدید را بیاموزید. به‌کمک شوشین قابلیت‌های خود را کشف می‌کنید تا از موانع تنبلی بگذرید.
۶. وابی سابی؛ یافتن زیبایی در کاستی و نقصان
نیاز به کمال را کنار بگذارید و مفهوم وابی سابی را بپذیرید. به‌جای تأکید بر جزئیات، بر آنچه واقعا مهم است تمرکز کنید. از سادگی استقبال کنید، قدر کاستی‌ها را بدانید و از کمال‌جویی بی‌پایان دست بکشید.
بر اساس فلسفه وابی سابی که یکی از مهم‌ترین اصول ژاپنی‌ها برای زندگی است، با لذت‌بردن از کاستی‌ها خود را از محدودیت‌های کمال‌گرایی رها می‌سازید و به‌سمت اهداف خود حرکت می‌کنید.
۷. حمام جنگل و کسب انرژی دوباره از طبیعت
سابقه این تکنیک به ژاپنِ دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد. طبیعت می‌تواند ذهن و بدن ما را تا حد زیادی جوان کند. از نظر علمی اثبات شده است که گردش در طبیعت استرس را کاهش می‌دهد و خلق‌وخو را بهتر می‌کند. وقت‌گذرانی در طبیعت روشی مهم برای غلبه بر تنبلی است. این کار شما را از زندگی شلوغ روزمره دور می‌کند.
بنابراین برای اینکه دچار تنبلی نشوید، باید خود را به نزدیک‌ترین پارک برسانید، هوای تازه تنفس کنید و به طبیعت اجازه بدهید تا روحیه شما را دوباره بهتر کند. این‌طوری با کسب دوباره انرژی و حسی تازه به‌سمت هدف گام برمی‌دارید.
۸. کاکه ایبو؛ پس‌انداز به‌روش ژاپنی‌ها
استرس مالی ممکن است انگیزه شما را از بین ببرد و مانع پیشرفت‌تان شود. با روش کاکه ایبو مدیریت امور مالی خود را در دست می‌گیرید. طبق این اصل، برای خود یک برنامه بودجه تنظیم می‌کنید و متعهد می‌شوید که به آن پایبند بمانید. با سازمان‌دهی امور مالی استرس شما کمتر می‌شود و برای تنبلی هیچ بهانه‌ای نخواهید داشت.
۹. روش کانبان و مدیریت کارها به بهترین شکل
کانبان روشی است که ژاپنی‌ها در دهه ۱۹۴۰ در توکیو ابداع کردند. بر اساس این روش، برای مدیریت بهتر کارها باید یک تابلو برای آنها درست کنید. تقسیم کارهای بزرگ به وظایف کوچک‌تر، قابل‌مدیریت و قابل‌مشاهده انگیزه شما را بیشتر می‌کند و دیگر از تنبلی خبری نخواهد بود.
۱۰. سِیری یا بی‌نظمی
بر اساس این اصل مدیریت ژاپنی، پاک‌سازی فضاهای فیزیکی و مجازی از میزان حواس‌پرتی شما می‌کاهد. درنتیجه محیط کاری منظم‌تری خواهید داشت و همین سبب افزایش بهره‌وری و کاهش تنبلی می‌شود.
۱۱. کایکاکو؛ تغییر بنیادین
کایکاکو هم مثل کایزن برای پیشرفت بر تغییر تأکید دارد، اما این ۲ اصل با هم تفاوت‌هایی دارند. هدف کایزن تغییرات اندک و گاه نامحسوس است درحالی‌که در کایکاکو، تغییرات بنیادی‌ترند. کایکاکو در محیط کار اغلب همچون مقدمه‌ای برای کایزن است. اولی استانداردها و وضعیت موجود را به یک‌باره تغییر می‌دهد تا آگاهی افراد افزایش یابد و پس از آن، نوبت به دومی یعنی کایزن می‌رسد.
کایکاکو برای تغییرات اساسی در سبک زندگی یا تلاش برای ایجاد رویکردی جدید در زندگی مناسب است و می‌تواند چرخه تنبلی را در هم بشکند.
شما بگویید
ژاپنی‌ها یکی از موفق‌ترین ملت‌های جهان هستند که تنبلی در زندگی‌شان جایی ندارد. این مردم در زندگی اصول مختلفی دارند که گاه مانند وابی سابی قدمتی دیرینه دارند و گاه مثل تکنیک پومودورو به دوران جدید مربوط می‌شوند. سبک زندگی این مردم از پیشینیان آنها به یادگار مانده است و با وجود پیشرفت‌های فوق‌العاده در زمینه فناوری، هنوز این یادگاران کهن را از یاد نبرده‌اند.
شما تابه‌حال هیچ‌یک از این اصول ژاپنی را به کار برده‌اید؟ به‌نظر شما کدام‌یک از این اصول به فرهنگ ما ایرانی‌ها نزدیک‌ترند؟
