روزیاتو نوشت: روغن حنظل یا هندوانه ابوجهل یکی از بینظیرترین گیاهان دارویی در طب سنتی است. این گیاه با نام علمی «سیترولوس کولوسینتیس» (Citrullus colocynthis) و نام عربی حنظل گیاهی از خانواده‌ی «کدوییان» یا «کوکوربیتاسه» (Cucurbitaceae) است. گیاهان خانواده‌ی کدوییان بسیار متنوع هستند. هندوانه هم در همین خانواده قرار دارد. میوه‌های گیاهان این خانواده خواص بسیار زیادی دارند و اغلب به صورت صیفی و روی زمین کشت می‌شوند.
هندوانه ابوجهل ظاهری شبیه به هندوانه دارد، اما در مقایسه با آن کوچک‌تر است. این میوه در بعضی از شهرهای ایران به صورت وحشی می‌روید و بومی قسمت‌های جنوبی کشور است. این میوه را با نام خربزه‌ی روباه، کدوی تلخ و سیب تلخ هم می‌شناسند. در ادامه به معرفی ویژگی‌ها و خواص هندوانه ابوجهل می‌پردازیم.
هندوانه ابوجهل چیست؟
حنظل از نوع گیاهان علفی و چندساله است. میوه‌ی این گیاه کروی شکل، به اندازه‌ی پرتقال و به رنگ زرد، زرد مایل به سبز و سبز است. قسمت داخل میوه سفید رنگ و بسیار تلخ و حاوی دانه‌های بیضی شکلی است که پس از رسیدن به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند.
ماده‌ی کوکوربیتاسین موجود در هندوانه ابوجهل به آن خاصیت درمانی می‌دهد. پس این گیاه در دسته‌ی گیاهان دارویی قرار می‌گیرد. البته غشاهای مخاطی بدن مانند غشای معده و روده به ترکیب شیمیایی کوکوربیتاسین بسیار حساس هستند و باید در میزان مصرف آن احتیاط کرد. بنابراین مصرف زیاد این گیاه خطرناک است.
از دانه و میوه‌ی رسیده‌ی هندوانه ی ابوجهل به‌عنوان دارو استفاده می‌شود. برای مصرف خوراکی، غالباً این گیاه را آسیاب و پودر می‌کنند.
خاستگاه
حنظل بومی مدیترانه است. این گیاه در ازمیر ترکیه، تریسته ایتالیا، نوبه آفریقا و سری لانکا، مصر، سوریه بیشتر یافت می شود.در ایران هم در مناطق جنوبی مانند قشم، جهرم، بلوچستان و دیگر مناطق رشد می کند. همچنین در استان های لرستان، خراسان، یزد، فارس و کرمان نیز دیده می شود.
دستور تهیه روغن حنظل
پوست هندوانه ابوجهل را جدا کرده و آن را خرد می کنید. مقداری روغن حامل ( روغن کنجد یا روغن زیتون ) به آن اضافه می کنید. سپس آن را در معرض نورخورشید قرار می دهید. بعد از گذشت دو روز به آب تبدیل می شود، آن را از صافی عبور داده و حرارت ملایم می دهید تا آبش تبخیر شود و فقط روغن باقی بماند.
خواص دارویی روغن حنظل
روغن حنظل دارای خواص شگفت انگیزی است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
خواص روغن حنظل برای رفع پوسیدگی دندان
روغن حنظل علاوه براینکه به عنوان یک مسکن برای درد دندان عمل می کند، می تواند ترمیم کننده‌ای قوی باشد. زمانی که دندان شما سیاه یا قسمتی از آن خراب می شود، با یک خلال دندان قسمت سیاه آن را بتراشید و یک نخ کتان را به روغن حنظل آغشته کنید و در روی آن بگذارید. این عمل را به مدت ۴۰ روز انجام دهید.
همچنین اگر ریشه دندان و عصب آن مشکل داشته باشد، می توانید دو قطره از آن را در سمت دندان مشکل دار بریزید. این عمل جنبه درمانی ندارد بلکه فقط دندان درد را تسکین می دهد.
این نکته را همواره درنظر داشته باشید که روغن حنظل خوراکی نیست و فقط به صورت موضعی استفاده می شود.
درمان درد عصبی در مبتلایان به دیابت (نوروپاتی دیابتی)
براساس تحقیقات، ماساژ روغن حنظل روی پاها باعث تسکین و کاهش درد در افرادی که مبتلا به دردهای عصبی ناشی از بیماری دیابت هستند می شود.
آسیب اعصاب محیطی ناشی از دیابت (پریفرال نوروپاتی دیابتی) دارای علائم زیر است:
- گزگز و مورمور شدن یا به عبارت دیگر سوزن‌سوزن شدن
- درد یا حساسیت بیش از حد
این بیماری بر کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری دیابت اثر منفی می گذارد. روغن حنظل قدرت ضدعفونی‌کنندگی، تسکین‌دهندگی و ضد التهابی دارد و با ماساژ آن برروی بدن افراد مبتلابه دیابت می توان علایم این بیماری را کاهش داد.
روغن حنظل و گوش درد
گوش درد به علت وجود عفونت گوش یا آسیب به ناحیه گوش ایجاد می‌شود که معمولا با آنتی بیوتیک و درمان های خانگی درمان می شود. از آنجایی که روغن حنظل قدرت ضد عفونی کنندگی بالایی دارد، مانند آنتی بیوتیک عمل می کند. درنتیجه اگر دچار عفونت گوش شدید با مشورت پزشک می توانید برای حل این مشکل از روغن حنظل استفاده کنید.
خواص روغن حنظل برای پوست
روغن حنظل خواص بسیار زیادی برای پوست دارد. از این روغن برای درمان خارش های پوستی، بهبود جای زخم، جوش و سوختگی استفاده می شود. کافی است مقدار رقیق شده این روغن را بر روی محل مورد نظر بمالید.
خواص روغن حنظل برای مو
روغن حنظل به عنوان یک روغن گیاهی مفید حاوی پروتئین، امگا ۶ و ویتامین های B2,C,G است که می تواند برای تقویت و استحکام مو نقش مؤثری داشته باشد. این روغن با کمک به افزایش فولیکول های مو از ریزش مو و سفید شدن مو جلوگیری کرده و موجب رشد و تقویت مو شود. علاوه بر این به دلیل اینکه خاصیت ترمیم کنندگی دارد می تواند برای افرادی که مبتلا به پسوریازیس و خارش هستند و یا پوست سر حساسی دارند مؤثر واقع شود. البته بهتر است قبل از استفاده از این روغن و سایر روغن ها برای جلوگیری از هرگونه واکنش پوستی و یا آلرژی حتماً تست حساسیت را انجام دهید.
روغن حنظل برای بواسیر
بواسیر یکی از مشکلاتی است که در رگ های وریدی در ناحیه مقعد ایجاد می شود و هنگام دفع باعث ایجاد سوزش، درد و حتی خونریزی می گردد. درمان های بسیاری برای بهبود این مشکل در طب سنتی وجود دارد؛ اما یکی از درمان های سریع استفاده از روغن حنظل است. برای درمان بواسیر به وسیله روغن حنظل باید هر دو یا سه شب یکبار مقداری از این روغن را بر روی پنبه تمیز ریخته و محل مورد نظر را کاملا آغشته کنید. پس از مدتی مشاهده خواهید کرد که بواسیر شما کاملا از بین رفته است این روغن همچنین می تواند شقاق را نیز درمان کند.
روغن حنظل برای درد مفاصل
این روغن دارای طبع گرم و خشک است و اغلب به عنوان یک روغن مالشی برای تسکین و درمان دردهای عضلانی و مفاصل استفاده می شود. برای درمان مشکلات مفاصل قبل از خواب چند قطره از این روغن را در نواحی مورد نظر به خوبی و به آرامی ماساژ دهید تا گرمای حاصل از حرکات دست و روغن را حس کنید. سپس ناحیه مورد نظر را با پارچه ای تمیز بپوشانید و اجازه دهید تا صبح به همین صورت باقی بماند. برای درمان این مشکل بهتر است یک روز در میان این عمل را تکرار کنید.
عوارض جانبی و مضرات هنداونه ابوجهل
- مصرف خوراکی اشکال مختلف گیاه حنظل از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا منع شده است.
- مصرف بیش از حد و خودسرانه این گیاه باعث علائمی مانند مدفوع آبکی و خونی، نبض ضعیف، استفراغ، معده درد می شود.
- مصرف مقادیر بیشتر این ماده اختلالات حسی، گیجی، اختلالات گردش خون، حذیان، ضعف و غش را به دنبال دارد.
- مصرف این روغن احتمال سقط جنین در زنان باردار افزایش می دهد.
- استفاده از این روغن دردوران شیر دهی ممنوع است (به دلیل ورود ترکیبات سمی گیاه به شیر در دوران شیردهی )
- این روغن را با داروهای ضد دیابت مصرف نکنید، چون قند خون را به شدت کاهش می دهد.
- از عوارض مصرف زیاد آن تحریک مخاط است و باعث خونریزی شدید گوارشی می شود.
موارد منع مصرف روغن حنظل
این روغن نباید روی زخم باز و داخل چشم و دهان مالیده شود. افرادی که حساسیت پوستی شدید دارند، قبل از استفاده از این روغن ابتدا در قسمت کوچکی از پوست بازو خود آن را تست کنند.
همچنین استفاده از این روغن در بارداری اکیدا ممنوع است؛ زیرا موجب سقط جنین می شود. بنابراین در صورت داشتن درد دندان از این روغن استفاده نکنید زیرا ممکن است به هرحال وارد دستگاه گوارش شما شود. اما برای کمک به تسکین دردهای عضلانی و استخوانی و حتی سردرد مصرف این روغن به صورت موضعی ضرری برای مادر و جنین ندارد. بنابراین می توان از روغن حنظل برای تسکین این دردها استفاده کرد.
