همسفر با سلوکوس به شهرهای یونانی ایران؛ جاهای دیدنی برجای مانده از سلوکیان که حتما باید ببینیم

راهنماتو- خاطرات ایران باستان زنده است؛ این بار به دوران حکومت سلوکی سفر می‌کنیم و بازتاب هنر یونانیان در آثار باستانی ایران را درمی‌یابیم. از معابد و آتشگاه‌ها گرفته تا نقش برجسته و مجسمه‌‌هایی که از آن دوران برجای مانده؛ سفر ما به سرتاسر ایران زمین است.

به گزارش راهنماتو، وقتی اسکندر مقدونی در سال ۳۲۳ قبل از میلاد مرد، تمامی سرزمین‌هایی که فتح کرده بود دچار شورش و طغیان‌های عظیم شد. برخی از این شورش‌ها به دست مردمانی انجام می‌شد که خاکشان تصرف شده بود و برخی دیگر از طغیان‌ها توسط سردارهایی ایجاد می‌شد که هر یک می‌خواستند جانشین اسکندر مقدونی شوند.

ایران زمین نیز از شورش‌ها مصون نماند. از میان سردارانی که شمشیرشان را برای حکمرانی بر ایران تیز کرده بودند، سلوکوس، سردار یونانی قسمت بزرگی از آسیای غربی را تحت تصرف خود قرار داد و تبدیل به سرسلسله دودمان یا حکومت سلوکی شد.

یونانیان چیزی در حدود ۲۴۸ سال در خاک ایران حضور داشتند. در این مدت زمان ۶۰ سال تمامی قلمروهای ایرانی را تحت سلطه خود داشتند و پس از آن، اشکانیان رفته رفته قدرت خود را افزایش داده و به مرور سلوکیان را به طور کل از خاک ایران بیرون راندند.

به هر رو، چه ۶۰ سال و چه ۲۴۸ سال مدت زمان نسبتا زیادی بود برای حضور فرهنگ و هنر یونانیان بر ایران و اختلاط آن با هنر ایرانی. با این وجود تمامی آثارهای برجای مانده از یونانیان، کاملا یونانی نیستند. باستان‌شناسان بر این عقیده هستند که آثار باستانی موجود از این دوره را به سه بخش می‌توان تقسیم کرد؛ هنری که ویژگی‌هایی کاملا یونانی داشت، هنری یونانی که آمیخته با هنر ایرانی بود و هنری مشخصا ایرانی که نشانی از هنر یونانیان نداشت.

در ادامه این مطلب از راهنمای سیر و سفر برخی از آثار باستانی باقی مانده از دودمان سلوکی را معرفی خواهیم کرد تا حین سفر به این شهرها از آن‌ها دیدن کرده و تاریخش را بدانید. پیش از آن اما، سفری به دوران سلوکوس و حال و هوایی خواهیم داشت که در آن دوران بر ایران حاکم بود.

آغاز کار سلوکیان در ایران؛ شهرهای یونانی در قلب ایران زمین

اسکندر مقدونی، پس از پیروزی بر شاهنشاهی هخامنشیان، در تلاش بود تا فرمانروایی خود را در سرزمین‌های تازه فتح شده تثبیت کند و در عین حال فرهنگ یونانی را در شرق گسترش دهد. برای این منظور، او شهرهایی را در مناطق مختلف تأسیس کرد که در آن‌ها یونانی‌ها و مقدونی‌ها سکونت گزیدند. این شهرها نه تنها به عنوان نقاط استراتژیک برای حکمرانی و کنترل بر سرزمین‌های جدید عمل می‌کردند، بلکه به محافل مهمی برای فرهنگ و تمدن یونانی تبدیل شدند.

سلوکیان، جانشینان اسکندر، این سیاست را ادامه دادند و در مناطق مختلف، شهرهای جدیدی را برای اسکان یونانی‌ها تأسیس کردند. از مهم‌ترین این شهرها می‌توان به سلوکیه در کنار رودخانه دجله در بین‌النهرین، دورا اورپوس، انطاکیه، لاودیسه در نهاوند، اروپوس در ری، نی خانم در باکتریا و سلوکیه اولایوس در شوش اشاره کرد. این شهرها با فرهنگ و سنن یونانی ساخته شدند و نهادهای اداری و اجتماعی آن‌ها کاملاً مستقل از حکومت مرکزی بودند. این نکته مهم است که این شهرها به مراکز مهمی برای تجارت، فرهنگ و اشاعه تمدن یونانی در شرق تبدیل شدند.

متأسفانه، بسیاری از این شهرها که در دوران سلوکیان و حتی در دوره اشکانیان نیز به حیات خود ادامه دادند، هنوز به طور کامل مورد بررسی و کاوش‌های باستان‌شناسی قرار نگرفته‌اند. با این حال، مطالعه و تحقیق در مورد این شهرها می‌تواند کمک بزرگی به درک تحولات تاریخی ایران در دوران سلوکی و اشکانی باشد. یکی از این شهرها، سلوکیه، به ویژه در منابع باستانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

باستان‌شناسان طی دهه‌ها کاوش، به این نتیجه رسیدند که سلوکیه با دقت و برنامه‌ریزی ساخته شده بود و نقشه‌ای منظم داشت. این شهر با پیشینه‌ای قوی، ساکنانی توانمند و موقعیتی استراتژیک در منطقه بین‌النهرین، نقش مهمی در بسیاری از رخدادهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی این دوران ایفا کرد. 

سلوکوس یکم نیکاتور: از ژنرال اسکندر مقدونی تا بنیان‌گذار امپراتوری سلوکی

در دوران حضور سلوکوس در ایران، او نه تنها به عنوان یک فرمانده قدرتمند و جنگجو، بلکه به عنوان یک سیاست‌مدار باهوش و فرهنگی برجسته شناخته می‌شد. سلوکوس نیکاتور، یکی از سرداران برجسته اسکندر مقدونی، پس از مرگ اسکندر و تقسیم امپراتوری‌اش، سرزمین‌های وسیعی از شرق تا غرب را در اختیار گرفت و در نهایت پادشاهی سلوکی را تأسیس کرد. در حالی که سلوکوس توانست قدرت خود را در این سرزمین‌ها تحکیم کند، حضور او در ایران به معنای شروع یک دوره پیچیده و پرتنش برای این سرزمین بود.

سلوکوس، که خود از خاندان مقدونی بود، به خوبی از اهمیت ایران آگاه بود و در تلاش بود تا این سرزمین که زمانی جزئی از امپراتوری عظیم اسکندر بود، را در حوزه نفوذ یونانی قرار دهد. او با تصرف مناطقی از ایران و به‌ویژه در منطقه خاورمیانه، از جمله در برخی از مناطق ماد و پارس، سعی داشت که نه تنها قلمرو خود را گسترش دهد، بلکه فرهنگ و تمدن یونانی را نیز در این نواحی گسترش دهد. در این میان، سلوکوس برای اطمینان از ثبات حکومت خود در ایران، به سیاست‌های هم‌زیستی و ادغام فرهنگی متکی بود. او تلاش کرد تا در کنار استقرار فرماندهی نظامی، تاثیرات فرهنگی یونانی را در نهادهای ایرانی همچون شهرها، معماری و نظام آموزشی وارد کند.

اما برخلاف آنچه سلوکوس در ذهن داشت، ایران به هیچ عنوان تسلیم نشد و با مقاومت در برابر تغییرات تحمیلی، در عین پذیرش برخی از اصول یونانی، تلاش کرد هویت فرهنگی خود را حفظ کند. سلوکوس در این دوران با چالش‌های بسیاری از جمله تداوم درگیری‌های نظامی با قدرت‌های محلی و مقابله با مخالفت‌های داخلی روبه‌رو بود. در عین حال، این حضور پرتنش و پیچیده، موجب شد که ایران به مکانی برای ترکیب و تبادل فرهنگی میان تمدن‌های یونانی و ایرانی تبدیل شود.

شخصیت سلوکوس نیکاتور در این دوره در عین قدرت نظامی، به‌عنوان یک استراتژیست ماهر و سیاست‌مدار کارکشته هم شناخته می‌شد. او توانست با استفاده از دیپلماسی و ازدواج‌های سیاسی، برخی از ائتلاف‌ها و پیمان‌ها را با نخبگان ایرانی ترتیب دهد. در حالی که هدف اصلی‌اش تثبیت سلطنت سلوکی در ایران بود، اما سلوکوس به خوبی می‌دانست که در این راه، تنها با درک و احترام به برخی از ساختارهای موجود در ایران می‌تواند موفق باشد. این تلاش‌های او برای ایجاد یک امپراتوری مختلط و چندفرهنگی، سرآغازی برای دوره‌ای شد که در آن ایران و یونان هر دو تاثیرات فرهنگی و سیاسی بسیاری بر یکدیگر گذاشتند.

در نهایت، حضور سلوکوس در ایران، هرچند که به نظر می‌رسید که یونانی‌سازی این سرزمین را به همراه خواهد داشت، اما به‌طور غیرمستقیم به شکل‌گیری یک دوره تاریخی ویژه منتهی شد که در آن ایران، با غنای فرهنگی خود، به تدریج در برابر تحولات فرهنگی و سیاسی خارجی ایستاد و در پی احیای هویت تاریخی‌اش بود.

آثار باستانی سلوکیان در ایران

 

حال که کاملا در حال و هوای ایران باستان در دوره سلوکیان هستیم پای در مناطقی می‌گذاریم که ردپایی از این حکومت در ایران پابرجای باقی مانده است.

۱. هکاتوم پلیس یا شهر صددروازه در دامغان

پس از مرگ اسکندر مقدونی و تقسیم امپراتوری سلوکیان، هکاتوم پلیس بخشی از قلمرو سلوکیان شد و در نهایت در حدود سال ۲۳۸ پیش از میلاد، تحت تسلط اشکانیان درآمد و تبدیل به یکی از نخستین پایتخت‌های این سلسله شد. این شهر با مساحتی حدود ۲۸ کیلومتر مربع در دوران اوج خود، مرکز تجاری و سیاسی مهمی در منطقه بود.

هکاتوم پلیس یا شهر صددروازه (Hecatompylos) یکی از شهرهای باستانی و مهم در دوران اشکانیان بود که در باختر خراسان و در نزدیکی دامغان فعلی قرار داشت. این شهر که به نام «صددروازه» شناخته می‌شد، به دلیل داشتن دروازه‌های متعدد که از آن برای کنترل مسیر جاده ابریشم و جمع‌آوری مالیات از کاروان‌ها استفاده می‌شد، به این لقب مفتخر بود. 

با گذشت زمان و تغییرات مختلف، هکاتوم پلیس به شهر قومس تبدیل شد که در دوران اسلامی، به مرکز ایالت قومس معروف شد. در قرن نهم میلادی، این شهر بر اثر یک زلزله عظیم ویران گردید و احتمالاً پس از آن متروکه شد. در حال حاضر، محل این شهر تاریخی در نزدیکی دامغان و روستای قوشه قرار دارد که آثار و ویرانه‌های آن همچنان نمایان است. باستان‌شناسان همچنان در جست‌وجوی موقعیت دقیق پایتخت اشکانیان در این منطقه هستند و بقایای کشف‌شده در قوشه و دیگر نقاط تاریخی دامغان، نشان از تمدن اشکانی در این نواحی دارد.

آدرس شهر صددروازه در دامغان

برای رفتن به شهر صددروازه باید به خود دامغان بروید و برج و باروهای قومس را پیرامون شهر ببنید. دامغان در استان سمنان قرار دارد.

۲. معبد شمی در دشت ایذه خوزستان

معبد شمی در مالمیر بختیاری که در دوره اشکانیان رونق بسیاری داشت، احتمالاً در دوره سلوکیان نیز نقش مهمی ایفا کرده است. این معبد که در دامنه کوه بیلوا قرار دارد، تحت تأثیر معماری یونانی و اشکانی ساخته شده و حاوی مجموعه‌ای از آثار هنری و مذهبی است. کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه، که توسط سر اورل استین انجام شده، مجسمه‌های برنزی و سنگی بسیاری را آشکار کرده است که برخی از آنها به‌وضوح ویژگی‌های اشکانی را نشان می‌دهند، مانند مجسمه برنزی به ارتفاع ۱.۹۴ متر که ظاهری مشابه مردان اشکانی دارد.

در داخل معبد، قطعات شکسته‌ای از مجسمه‌ها و ابزارهای مذهبی پیدا شده که نشان می‌دهند این مکان در دوران شکوفایی خود یک معبد مهم بوده و پرستش ایزد شیمی، یکی از ایزدان عیلامی، در آن انجام می‌شده است. این معبد به عنوان یک مرکز مذهبی و سیاسی در دوره اشکانیان، در کنار گورستان‌های اطراف، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ منطقه ایفا کرده و شواهدی از تأثیرات فرهنگی و دینی متقابل میان یونان و ایران در آن دیده می‌شود.

آدرس معبد شمی

برای رفتن به معبد شمی باید به  شمال شهرستان ایذه و در فاصله ۹ کیلومتری روستای شمی بروید.

۳. معبد خورهه در نزدیکی محلات

 

معبد خورهه یکی از مهم‌ترین آثار باستانی ایران است که در دوران سلوکیان ساخته شده و به عنوان نمادی از تلفیق هنر یونانی و ایرانی شناخته می‌شود. این بنا که در استان اصفهان و در نزدیکی شهر کاشان قرار دارد، به‌ویژه به‌خاطر ویژگی‌های معماری خاص خود، از جمله ستون‌های ایونی و دیگر المان‌های معماری یونانی شهرت دارد. برخی پژوهشگران، این معبد را به عنوان یک مرکز نیایش برای پرستش دیونیسوس، ایزد یونانی شراب و حاصل‌خیزی، معرفی کرده‌اند.

معماران سلوکی این بنا را به‌طور خاص برای نمایش شکوه و عظمت فرهنگی و دینی خود ساخته‌اند و در طراحی آن از معماری یونانی و سنت‌های ایرانی بهره جسته‌اند. معبد خورهه از سه بخش اصلی تشکیل شده است: ایوانی بزرگ که روزگاری شش ستون آن پابرجا بود، حیاط مرکزی و اتاق‌هایی که در اطراف آن قرار داشتند. این ساختار با طراحی خاص و جزئیات معماری بی‌نظیر خود، به‌ویژه ستون‌های ایونی که از شش قطعه سنگ تراشیده شده و با حفره‌هایی مکعبی به یکدیگر متصل هستند، به‌خوبی تأثیرات هنر یونانی در دوران سلوکی را نشان می‌دهد.

با وجود این تأثیرات هلنیستی، پژوهشگران بر این باورند که هویت این بنا همچنان ایرانی است و تأثیرات یونانی تنها در قالب‌های معماری مشاهده می‌شود. در دوران‌های بعدی، این مکان نه تنها به عنوان معبد بلکه به عنوان کاخ و اقامتگاه اشراف نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این بنا با ویژگی‌های معماری منحصر به فرد خود، به‌عنوان یکی از شاهکارهای دوران سلوکی در ایران، همچنان محل بحث و کاوش‌های باستان‌شناسی است.

آدرس معبد خورهه

 معبد خورهه در شهر محلات قرار دارد که خود یکی از شهرهای مهم در ایران باستان و تقسیمات شهری ان دوره است. برای رفتن به معبد خورهه باید به استان مرکزی، محلات، ۴۸ کیلومتری شمال شرق محلات بروید.

بیشتر بخوانید: سفر به شهر مقدس یونانیان باستان در ایران؛ از معبد خورهه چه می دانید؟

۴. مجسمه هرکول در بیستون

مجسمه هرکول که در نزدیکی بنای تاریخی بیستون در کرمانشاه قرار دارد، یکی از آثار برجسته و منحصر به‌فرد دوران سلوکیان است که به‌ویژه به دلیل ارتباط آن با فرهنگ یونانی و اساطیر یونانی اهمیت دارد. این مجسمه در ۳۹ کیلومتری شرق کرمانشاه و در شهرستان هرسین واقع شده و در سال ۱۳۳۷ خورشیدی کشف شد. ساخت این تندیس به دوره سلوکیان، حدود ۱۵۳ سال قبل از میلاد مسیح، برمی‌گردد و بسیاری آن را به دوران مهراد اول از سلسله اشکانیان نیز نسبت می‌دهند. مجسمه هرکول که نمایی از این قهرمان اسطوره‌ای یونان و روم است، بر روی سکویی سنگی قرار دارد و ویژگی‌هایی چون دست گرفتن پیاله و خوابیدن بر روی پوست شیری را به نمایش می‌گذارد.

این اثر، علاوه بر ویژگی‌های هنری منحصر به‌فرد خود، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در منطقه، هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را جذب می‌کند. این مجسمه در کنار آثار تاریخی دیگر منطقه بیستون، از جمله نقش برجسته داریوش و کتیبه‌های مختلف، یکی از میراث‌های فرهنگی و تاریخی ایران است که در فهرست آثار ملی کشور و ثبت جهانی یونسکو قرار دارد. در حالی که در کشف مجسمه هرکول بخشی از آن آسیب دیده، این اثر همچنان به عنوان نمادی از تاثیرات فرهنگ یونانی و اساطیر یونانی در ایران باستان شناخته می‌شود.

آدرس مجسمه هرکول

برای رفتن به محوطه مجسمه هرکول باید به  استان کرمانشاه، شهر بیستون، غرب جاده خراسان و ۳۵۰ متری مجموعه تاریخی بیستون مجسمه هرکول بروید.

۵. معبد لائودیسه در نهاوند

 

معبد لائودیسه در شهرستان نهاوند، استان همدان، یکی از آثار برجسته دوران سلوکیان است که به دلیل کشف کتیبه‌ای مهم از آنتیوخوس سوم، پادشاه سلوکی، شناخته شده است. این معبد که در محله دوخواهران نهاوند قرار دارد، به همسر آنتیوخوس سوم، ملکه لائودیسه، اختصاص داشت. در سال ۱۳۲۲، کتیبه‌ای به زبان یونانی در این منطقه کشف شد که نشان‌دهنده دستور پادشاه برای ساخت معبدی به افتخار همسرش در این شهر است. کشف این کتیبه و همچنین مجسمه‌های مفرغی کوچک از خدایان یونانی، بر وجود معبدی یونانی در نهاوند تأکید کرده و اهمیت تاریخی این منطقه را روشن ساخته است.

معبد لائودیسه که به‌عنوان یک یادگار از دوران سلوکیان شناخته می‌شود، در بافت قدیمی شهر نهاوند واقع شده و در سال ۱۳۲۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران در فهرست میراث فرهنگی ثبت شد. این معبد، در کنار آثار دیگر از دوران سلوکیان و اشکانیان، نمایانگر پیوندهای فرهنگی و تأثیرات یونانی در ایران باستان است. علاوه بر کتیبه و مجسمه‌های کشف شده، یک قلک حاوی ۱۱ سکه نیز در این منطقه پیدا شده که گواهی بر حضور اشکانیان پس از سلوکیان در نهاوند می‌باشد. بازدید از این محوطه تاریخی نه تنها فرصتی برای آشنایی با تاریخ منطقه بلکه فرصتی برای کشف آثار یونانی و سلوکی در ایران است.

آدرس معبد لائودیسه 

برای رفتن به معبد لائودیسه باید به  استان همدان، نهاوند، محله دوخواهران بروید.

۶. معبد استخر در استان فارس

 

معبد آناهیتا در نزدیکی شهر تاریخی استخر، یکی از آثار برجسته دوران سلوکیان و هخامنشیان است. این معبد در زمان سلطنت اردشیر دوم هخامنشی (۴۰۴–۳۵۸ پیش از میلاد) ساخته شد و به یکی از مراکز مذهبی مهم برای پیروان دین زرتشتی تبدیل گردید. دستور ساخت معبد آناهیتا از سوی اردشیر دوم به دلیل اهمیت دینی این معبد و موقعیت استراتژیک استخر در برابر حملات دشمنان صادر شد. معبد آناهیتا در نزدیکی استخر واقع شده و به احتمال زیاد بخشی از مجموعه مذهبی و فرهنگی بزرگتری بوده که در دوران سلوکیان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت.

با توجه به موقعیت جغرافیایی استخر، که در نزدیکی تخت جمشید و در دشت‌های حاصلخیز فارس قرار دارد، این شهر و معبد آن در دوران سلوکیان نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. بعد از حمله اسکندر مقدونی به ایران و تخریب بخش‌هایی از تخت جمشید و مناطق اطراف آن، معبد آناهیتا و شهر استخر به یک مرکز مهم مذهبی و سیاسی تبدیل شدند. به گفته برخی از باستان‌شناسان، خرابه‌های معبد آناهیتا که توسط مقدونیان ویران شد، احتمالاً از دوران هخامنشی به جا مانده‌اند و بعداً در زمان سلوکیان در این منطقه بازسازی شده‌اند.

موقعیت استراتژیک استخر و وجود معابد و بناهای مذهبی در این منطقه، آن را به یکی از نقاط برجسته دوران سلوکیان تبدیل کرده است. معبد آناهیتا، که به عنوان نمادی از پرستش الهه آب و باروری در فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود، در کنار دیگر آثار باستانی استخر، نشان‌دهنده تأثیرات گسترده فرهنگ یونانی-مقدونی بر ایران پس از حمله اسکندر و در دوران سلطنت سلوکیان است. آثار کشف شده از این معبد، از جمله سنگ نگاره‌ها و مجسمه‌ها، به وضوح نشان‌دهنده ارتباط فرهنگی و مذهبی میان یونانیان و ایرانیان در این دوره تاریخی است.

آدرس معبد استخر

برای رفتن به معبد استخر باید به استان فارس ۵ کیلومتری شمال تخت جمشید بروید.

۷. تومولوس نقارچی در نهاوند

تومولوس نقارچی، یک تپه باستانی دایره‌ای شکل به ارتفاع حدود هشت متر است که در جنوب شرقی نهاوند، در استان همدان قرار دارد. این تپه، که به عنوان بقایای یک گورستان باستانی شناخته می‌شود، در تلاش‌های باستان‌شناسان برای کشف معبد لائودیسه سلوکی در منطقه نقارچی کشف شد. با اینکه تابوت و اشیاء تدفینی در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بیرون آورده شده بود، تاکنون هیچ نشانی از جسد در این تومولوس پیدا نشده است. این کشف، نشانگر وجود یک مکان تدفینی از دوران سلوکی در غرب ایران است که می‌تواند به درک بهتر زندگی هلنیستی در این منطقه کمک کند.

این تومولوس که به طور ویژه در پی کاوش‌های اخیر در تپه نقارچی شناسایی شد، ممکن است سرنخ‌های جدیدی از دوره سلوکی در فلات ایران به دست دهد. با توجه به اهمیت شهر نهاوند در دوران سلطنت آنتیوخوس سوم، پادشاه سلوکی، کشف این تومولوس و دیگر آثار مشابه می‌تواند به پژوهشگران کمک کند تا جزئیات بیشتری از نحوه زندگی و تدفین در دوره هلنیستی در این منطقه کسب کنند. نکته جالب این است که بررسی‌های بیشتر نشان داد که این تومولوس بر روی آثاری پیش از تاریخی ساخته شده است.

آدرس تومولوس نقارچی

برای رفتن به تومولوس نقارچی باید به جنوب نهاوند در استان همدان بروید.

۸. تابوت ۲۲۰۰ ساله در موزه فلک الافلاک

تابوت برنزی ۲۲۰۰ ساله متعلق به دوران سلوکی که در سال ۱۳۸۳ شمسی (۲۰۰۴ میلادی) در منطقه چوب ترش، جنوب خرم‌آباد کشف شد، پس از ۲۰ سال در سال ۱۴۰۳ در موزه قلعه فلک‌الافلاک خرم‌آباد به نمایش گذاشته شد. تهران تایمز در سال ۲۰۲۴ نوشت: «این تابوت با دو ماسک طلای قرار داده شده بر روی دهان و چشم‌های اسکلت و یک سکه از دوران سلوکی که در سینه تابوت پیدا شده است، به دوران سلوکی تعلق دارد و به‌طور دقیق تاریخ‌گذاری شده است.» شواهد موجود نشان می‌دهند که تابوت متعلق به یک شاهزاده حدود ۳۰ تا ۴۰ ساله بوده که قد او حدود ۱۸۰ سانتیمتر بوده و به‌احتمال زیاد از زخم عفونی یک ضربه شمشیر در نبرد جان خود را از دست داده است.

این کشف نادر که یکی از بهترین تابوت‌های به‌جا مانده از دوران باستان است، به خوبی بازسازی شده و نشان‌دهنده تدفین سلطنتی این شاهزاده است. این نمایش جزء تلاش‌های مستمر برای آماده‌سازی منطقه خرم‌آباد جهت ارزیابی یونسکو برای ثبت جهانی است.

آدرس موزه فلک الافلاک

برای رفتن به موزه فلک الافلاک باید به استان لرستان خرم آباد استان لرستان،خرم آباد،خیابان دوازده برجی بروید.