راهنماتو-بسیاری از افراد بدون اینکه متوجه باشند، در حالت «بقا» زندگی می‌کنند. در این وضعیت، تمرکز اصلی بر رفع نیازهای اساسی، اجتناب از خطرات و کنترل شرایط است.
به گزارش راهنماتو، فردی که در حالت بقا قرار دارد، اغلب احساس خستگی، استرس، ناامیدی یا بی‌هدفی می‌کند. اما در نقطه مقابل، «شکوفایی» حالتی است که در آن فرد نه‌تنها از پس چالش‌های زندگی برمی‌آید، بلکه رشد می‌کند، احساس رضایت و معنا دارد و به‌طور مداوم در حال یادگیری و پیشرفت است.
تصور کنید دو نفر شغل مشابهی دارند. فرد اول هر روز صبح با اکراه از خواب بیدار می‌شود، به سر کار می‌رود، ساعت‌ها منتظر پایان روز کاری است و در نهایت خسته و بی‌انگیزه به خانه بازمی‌گردد. او این شغل را فقط برای تأمین هزینه‌های زندگی تحمل می‌کند. این فرد در حالت «بقا» قرار دارد.
اما فرد دوم، علاوه بر انجام وظایفش، به دنبال یادگیری مهارت‌های جدید، بهبود عملکرد خود و ایجاد روابط مثبت در محیط کار است. او اهدافی برای رشد شخصی و حرفه‌ای خود دارد و هر روز با انگیزه‌ای تازه به کار خود می‌پردازد. این فرد در مسیر «شکوفایی» است.
چگونه از بقا به شکوفایی برسیم؟
برای خروج از حالت بقا و ورود به شکوفایی، پنج مهارت کلیدی وجود دارد که می‌توان با تمرین و ممارست آن‌ها را تقویت کرد:
1.خودآگاه باشید: احساسات و افکارتان را بشناسید
برای شکوفایی، فرد باید بتواند احساسات، افکار و واکنش‌های خود را به درستی بشناسد. بسیاری از افراد بیشتر وقت خود را در نگرانی درباره آینده یا حسرت گذشته سپری می‌کنند، درحالی‌که خودآگاهی یعنی حضور در لحظه و درک واقعی وضعیت ذهنی و عاطفی خود.
تمرین کنید:
هر روز چند دقیقه را صرف تمرین «ذهن‌آگاهی» کنید. به محیط اطراف، احساسات درونی، صداهایی که می‌شنوید و حتی ضربان قلب خود توجه کنید. مثلاً هنگام نوشیدن چای، به گرمای فنجان، بوی چای و مزه آن دقت کنید. این کار به شما کمک می‌کند ذهن خود را آرام و افکار خود را شفاف‌تر کنید.
2.تنظیم احساسات: مدیریت هیجان در موقعیت‌های دشوار
یکی از تفاوت‌های مهم بین کسانی که در حالت بقا هستند و کسانی که شکوفا می‌شوند، نحوه واکنش آن‌ها به مشکلات است. افرادی که نمی‌توانند احساسات خود را کنترل کنند، در مواجهه با چالش‌ها دچار استرس و ناامیدی شدید می‌شوند. اما کسانی که این مهارت را دارند، با آرامش و منطق به دنبال راه‌حل می‌گردند.
تمرین کنید:
هر زمان که با موقعیتی استرس‌زا روبه‌رو شدید، از تکنیک «توقف سه‌ثانیه‌ای» استفاده کنید. قبل از واکنش نشان دادن، سه ثانیه صبر کنید، یک نفس عمیق بکشید و بعد تصمیم بگیرید که چطور پاسخ دهید. به‌عنوان مثال، اگر در محل کار فردی شما را بی‌دلیل سرزنش کرد، به‌جای واکنش فوری، لحظه‌ای مکث کنید و سپس با آرامش علت موضوع را جویا شوید.
3.توسعه شخصیت: تقویت نقاط قوت فردی
شکوفایی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد نقاط قوت خود را بشناسد و آن‌ها را پرورش دهد. شخصیت ما تعیین می‌کند که چگونه با چالش‌ها روبه‌رو شویم، چگونه روابط را مدیریت کنیم و چگونه در مسیر رشد قدم برداریم.
تمرین کنید:
در پایان هر روز، سه مورد از ویژگی‌های مثبت خود را که در طول روز به کار برده‌اید، یادداشت کنید. مثلاً «امروز صبور بودم و در یک موقعیت دشوار واکنش سریع نشان ندادم» یا «امروز به یک همکار کمک کردم بدون اینکه انتظار جبران داشته باشم.» این تمرین به شما کمک می‌کند تا نقاط قوت خود را بیشتر ببینید و از آن‌ها آگاهانه‌تر استفاده کنید.
4.مهارت‌های ارتباطی: ایجاد روابط مؤثر
در محیط‌های ناپایدار، بسیاری از افراد یاد گرفته‌اند که برای کنترل دیگران از سرزنش، شکایت، انتقاد و اجبار استفاده کنند. اما این روش‌ها تنها باعث تخریب روابط می‌شود. افراد شکوفا یاد می‌گیرند که چگونه با احترام، درک متقابل و گفتگو، ارتباطات بهتری بسازند.
تمرین کنید:
به‌جای انتقاد از دیگران، از تکنیک «پیام من» استفاده کنید. مثلاً اگر همکارتان در انجام وظایفش همکاری لازم را ندارد، به‌جای گفتن «تو هیچ‌وقت مسئولیت‌پذیر نیستی»، بگویید: «من احساس می‌کنم کار گروهی ما می‌تواند بهتر باشد، دوست دارم در مورد راه‌های همکاری بیشتر صحبت کنیم.» این روش، احتمال ایجاد یک مکالمه سازنده را افزایش می‌دهد.
5.انعطاف‌پذیری ذهنی: پذیرش تغییر و مدیریت عدم قطعیت‌ها
زندگی همیشه مطابق برنامه پیش نمی‌رود و افرادی که در حالت بقا هستند، اغلب از تغییرات هراس دارند. اما کسانی که انعطاف‌پذیری ذهنی دارند، یاد می‌گیرند که تغییر را بپذیرند و از آن برای رشد خود استفاده کنند.
تمرین کنید:
هر روز یک کار کوچک را متفاوت انجام دهید. مثلاً مسیر جدیدی برای رفتن به محل کار انتخاب کنید، غذایی را امتحان کنید که قبلاً نخورده‌اید یا با فردی جدید صحبت کنید. این کار به ذهن شما کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیرتر شود و راحت‌تر با تغییرات کنار بیاید.
سخن آخر: تمرین و پشتکار داشته باشید
شکوفایی نیاز به تلاش، تمرین و پذیرش چالش‌ها دارد. کسی که تصمیم می‌گیرد از حالت بقا خارج شود، باید آگاهانه مهارت‌های خود را تقویت کند، به جای فرار از مشکلات، به آن‌ها به چشم فرصت رشد نگاه کند و برای ایجاد یک زندگی باکیفیت تلاش کند. تغییر آسان نیست، اما با استمرار و تعهد، می‌توان از صرفاً زنده ماندن فراتر رفت و به مرحله‌ای رسید که زندگی پرمعنا و رضایت‌بخش شود.
