چندین دهه پیش، بسیاری از دانشمندان معتقد بودند که نوشیدن قهوه برای سلامتی مضر است؛ از آن زمان نظرات متخصصان درباره قهوه تغییر قابل توجهی داشته است.
پژوهش‌های متعدد در سال‌های گذشته نشان می‌دهد نوشیدن یک یا دو فنجان قهوه در طول روز ممکن است طول عمر شما را افزایش دهد و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را کاهش دهد. یکی از مهم‌ترین یافته‌ها درباره نوشیدن قهوه، کم شدن خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است.
پژوهش‌های مختلف نشان داده‌اند افرادی که روزانه سه تا چهار فنجان قهوه می‌نوشند، در مقایسه با افرادی که کم قهوه می‌نوشند یا اصلاً قهوه نمی‌نوشند، حدود ۲۵ درصد کمتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند. احتمال ابتلای شما به دیابت به ازای هر فنجان قهوه‌ای که روزانه مصرف می‌کنید، حدود ۶ درصد کاهش می‌یابد، اما تنها تا حدود شش فنجان، زیرا مصرف بیش از حد قهوه باعث بروز مشکلات دیگری برای سلامتی می‌شود.
بسیاری از پژوهش‌ها در مورد قهوه و سلامتی یک هشدار مهم به همراه دارند؛ این پژوهش‌ها ارتباط همبستگی میان نوشیدن قهوه و سلامتی را تأیید می‌کنند و نه ارتباط علت و معملولی! رابطه همبستگی به این معناست که ارتباط میان نوشیدن قهوه و سلامتی می‌تواند به دلیل وجود فاکتور‌های دیگری در زندگی افراد نیز باشد. شاید افرادی که قهوه می‌نوشند بیشتر ورزش می‌کنند، از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز می‌کنند، رژیم‌های غذایی سالم‌تری دارند یا عادت‌های دیگری را دارند که سلامت آن‌ها را تقویت می‌کند.
با این حال دلایل دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد این یافته‌ها بی‌ربط و نادرست نیستند. اثر محافظتی قهوه در برابر ابتلا به دیابت، بدون توجه به سبک زندگی فرد، پایدار است. این اثر در ده‌ها پژوهش با بیش از یک میلیون شرکت‌کننده در سراسر اروپا، آمریکای شمالی و آسیا دیده شده است. اثر مثبت قهوه در کاهش ریسک ابتلا به دیابت در زنان و مردان، افراد جوان و مسن، افراد سیگاری و غیرسیگاری و افراد با اضافه وزن تأیید شده است. محققان همچنین دریافتند با ایجاد تغییر در مصرف قهوه، این خطر افزایش یا کاهش می‌یابد. اکنون دانشمندان می‌دانند مصرف یا یا دو فنجان بیشتر قهوه در روز خطر ابتلا به دیابت را ۱۱ درصد کاهش می‌دهد، اما اگر مصرف قهوه قطع یا نصف شود این خطر ۱۷ درصد افزایش پیدا می‌کند. دانشمندان با بررسی تأثیرات نوشیدن چای نتوانستند به نتجیه مشابهی برسند.
چرا فکر می‌کنیم قهوه مضر است؟
کارشناسان معتقدند قهوه بجز تأمین کافئین تأثیرات دیگری نیز دارد. قهوه دارای صد‌ها ترکیب دیگر است که می‌تواند اثرات شگفت انگیزی بر متابولیسم بدن داشته باشد. نوشیدن قهوه در کوتاه مدت و به صورت غیرمنظم باعث تحریک سیستم عصبی و بروز علائم اضطراب می‌شود. این تأثیر منفی به دلیل افزایش سطح آدرنالین، افزایش فشار خون و سطح قند خون و کاهش حساسیت به انسولین اتفاق می‌افتد.
راب ون دام، کارشناس بررسی اثرات قهوه بر سلامت و استاد دانشکده بهداشت عمومی در دانشگاه جورج واشنگتن، می‌گوید: «اضطراب ناشی از نوشیدن قهوه یک پاسخ استرسی از سوی مغز است. این تغییرات فیزیولوژیکی دلیلی است که دانشمندان چندین دهه پیش معتقد بودند که نوشیدن قهوه به طور کلی مضر است. پژوهش‌ها در آن زمان به بررسی اثر کوتاه مدت قهوه می‌پرداختند و در نتیجه تنها تأثیرات منفی نوشیدن قهوه به صورت نامنظم پدیدار می‌شد.»
آیا قهوه سبزیجات مایع است؟
وقتی به طور منظم و به اندازه کافی قهوه مصرف می‌کنید، به اثرات کوتاه مدت آن عادت می‌کنید و این پاسخ فیزیولوژیکی عصبی، ناخوشایند و به ظاهر مضر کمتر مشخص می‌شود. ون دام گفت: «در عرض یک هفته، این پاسخ عصبی تا حد زیادی از بین می‌روند. پس از آن دیگر اثرات منفی قهوه بر فشار خون یا سطح گلوکز نمی‌مشاهده نمی‌شود.» در همان زمان، سایر خواص قهوه شروع به کار می‌کنند. قهوه منبعی غنی از پلی فنول‌ها است، ترکیبات موجود در میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و سایر گیاهان که فواید سلامتی زیادی دارند. یک فنجان قهوه حاوی دو برابر غلظت پلی فنول موجود در یک فنجان چای سبز یا سیاه است. ون دام گفت: «صد‌ها ماده شیمیایی گیاهی در قهوه وجود دارد.»
یک فنجان قهوه همچنین حاوی حدود ۱.۸ گرم فیبر است. این مقدار نصف فیبر موجود در یک وعده غذایی حاوی کلم بروکلی است. هوبرت کولب، دانشمند مرکز دیابت و سلامت غرب آلمان در دوسلدورف که اثرات قهوه بر سلامتی را مطالعه می‌کند، گفت: «قهوه از بسیاری جهات شبیه نوعی سبزیجات مایع است. اگر میزان پلی فنول موجود در یک بشقاب سبزیجات را بررسی کنید به اندازه یک لیوان قهوه است.»
فواید اسید کلروژنیک
یکی از قوی‌ترین و فراوان‌ترین پلی‌فنول‌های موجود در قهوه، اسید کلروژنیک است که حساسیت به انسولین و کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد. اسید کلروژنیک و سایر پلی فنول‌های موجود در قهوه به کاهش التهاب و افزایش تولید پروتئین‌های دخیل در ترمیم و محافظت از سلول‌ها و دی‌ان‌ای کمک می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که این اثرات در اندام‌های مختلف بدن، به ویژه در کبد و سلول‌های بتا پانکراس، که انسولین تولید می‌کنند و نقش مهمی در ایجاد دیابت نوع ۲ دارند، رخ می‌دهد. به گفته کولب و همکارانش، نوشیدن روزانه قهوه خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد، زیرا به جلوگیری از افت عملکرد کبد و سلول‌های بتا کمک می‌کند.
از زیاده روی در چیز‌های خوب اجتناب کنید
به گفته ون دام در حالی که نوشیدن قهوه فواید سلامتی زیادی دارد، اما این فواید برای نوشیدن بیش از حد قهوه کافی نیستند. قهوه نیز بدون شک ضرر‌های خود را دارد. نوشیدن قهوه بسته به میزان مصرف، می‌تواند خواب را مختل کند، اضطراب را تشدید کند و باعث سردرد، حالت تهوع و بوجود آمدن عوارض جانبی دیگری نیز شود. نوشیدن بیش از دو فنجان قهوه در روز می‌تواند برای زنان باردار خطرناک باشد.
به این دلایل، مقامات بهداشتی به طور کلی توصیه می‌کنند بزرگسالان سالم بیش از ۴۰۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف نکنند. ایم میزان معادل چهار یا پنج فنجان قهوه دم کرده است. پژوهش‌ها می‌دهد دو تا پنج فنجان در روز محدوده‌ای است که در آن افراد به احتمال زیاد مزایای سلامتی مانند کاهش خطر دیابت، بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها را مشاهده خواهند کرد. با این حال این میزان نیز می‌تواند برای برخی افراد بیش از حد باشد. اگر دچار اختلال خواب، مشکلات قلبی یا آب سیاه چشم هستید بهتر است میزان قهوه کمتری مصرف کنی.
اگر قهوه نمی‌نوشید و از آن لذتی نمی‌برید برای شروع به نوشیدن قهوه احساس فشار نکنید، اما برای کسانی که روزانه قهوه می‌نوشند، خوب است بدانند این نوشیدنی علاوه بر طعم لذیذ ممکن است برای سلامتی شما نیز مفید باشد.
