اکسل عقب خودرو ساختاری فلزی و نسبتاً سنگین‌وزن است که چرخ‌های عقب را به هم متصل کرده و وظایف مهمی از جمله انتقال قدرت به چرخ‌ها (در خودروهای دیفرانسیل عقب یا چهار چرخ محرک)، تحمل وزن وسیله نقلیه و بار و همچنین حفظ فاصله و هم‌ترازی چرخ‌ها نسبت به شاسی را بر عهده دارد. با توجه به نقش و وظایف مهم اکسل عقب، وجود هرگونه مشکل در آن می‌تواند تأثیر زیادی روی ایمنی و عملکرد کلی خودرو بگذارد.
اگر مالک برخی خودروهای تولید داخل از جمله پژو و پراید باشید احتمالاً با مشکل خرابی اکسل عقب خودرو مواجه شده‌اید چراکه اکسل عقب این خودروها معمولاً با گذشت زمان و استفاده نادرست از خودرو ایراد پیدا کرده و هزینه‌های بیشتری را به مالک تحمیل می‌کند. در این مقاله شما را با علائم، دلایل و راه‌حل‌های کامل رفع خرابی اکسل عقب خودرو آشنا خواهیم کرد تا اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید.
اکسل عقب خودرو چیست و چرا خراب می‌شود؟
اکسل عقب یک میله یا قطعه فلزی بادوام و سنگین‌وزن است که چرخ‌های عقب را به هم متصل کرده و قدرت را روانه چرخ‌ها می‌کند. اکسل عقب همچنین وزن خودرو به ویژه در بخش عقب را تحمل کرده و وظیفه حفظ فاصله صحیح بین چرخ‌ها را بر عهده دارد. به‌طور کل اکسل‌ها در دو دسته اکسل صلب و مستقل قرار می‌گیرند. در اکسل صلب یک میله یکپارچه وجود دارد که هر دو چرخ را به یکدیگر متصل کرده و دیفرانسیل در مرکز آن قرار دارد. در این نوع اکسل قدرت از گیربکس به دیفرانسیل منتقل شده و نهایتاً به چرخ‌ها می‌رسد. اکسل صلب به فنرها و کمک‌فنرها متصل بوده و تمامی وزن قسمت عقب خودرو را تحمل می‌کند. باید دانست حرکت عمودی یک چرخ به‌طور مستقیم روی چرخ مقابل آن تأثیر می‌گذارد. چنین اکسل‌هایی در خودروهای سنگین و برخی مدل‌های آفرود بکار می‌روند. اکسل عقب مستقل به گونه‌ای طراحی شده که چرخ‌های عقب به‌صورت جداگانه به شاسی متصل می‌شوند و اکسل عقب یکپارچه وجود ندارد. در این نوع طراحی هر چرخ به‌صورت مستقل حرکت می‌کند و نهایتاً سواری راحت‌تر و هندلینگ بهتری را برای وسیله نقلیه به ارمغان می‌آورد.
از جمله دلایل اصلی خرابی اکسل عقب خودرو می‌توان به اضافه بار وسیله نقلیه اشاره کرد. اکسل‌های عقب برای تحمل حداکثر بار مشخص طراحی می‌شوند و اگر خودرو بیش از حد مجاز بارگیری شود اکسل با تنش بالایی مواجه خواهد شد و احتمال ترک‌خوردگی یا خم شدن آن وجود خواهد داشت. مورد بعدی به زنگ زدن و خوردگی اکسل مربوط است که معمولاً در مناطق مربوط و با جاده‌های نمک‌پاشی شده برای ذوب یخ‌ها دیده می‌شود. مشکل در روان کاری قطعات اکسل عقب و دیفرانسیل نیز می‌تواند منجر به خرابی این بخش مهم خودرو شود. یکی دیگر از دلایل خرابی اکسل عقب نیز وجود ایراد در بیرینگ ها و پینیون های چرخ است که می‌تواند باعث ایجاد لرزش و صدای غیرعادی و نهایتاً خرابی اکسل شوند. علت آن نیز نفوذ آب و آلودگی به دلیل مشکل در کاسه‌نمدها خواهد بود. عواملی همچون تصادف و ضربه شدید به اکسل عقب، نقص در طراحی کارخانه و کیفیت قطعه و… نیز می‌توانند این قطعه را خراب کنند.
علائم خرابی اکسل عقب که باید جدی بگیرید
صداهای غیرعادی از قسمت عقب خودرو
صدای غرش یا سایش و همچنین تق‌تق یا کلاک کردن می‌توانند از جمله نشانه‌های خرابی اکسل عقب خودرو باشند. این صداها معمولاً پس از خرابی بیرینگ های چرخ‌های عقب، ساییدگی دنده‌های دیفرانسیل و لق شدن اتصالات اکسل به گوش می‌رسند.
نشتی روغن از دیفرانسیل
در صورتی که روغن قرمز یا قهوه‌ای رنگ را در قسمت عقب خودرو و روی زمین مشاهده کردید به احتمال زیاد نشتی روغن از دیفرانسیل رخ داده که معمولاً به دلیل ترک خوردن محفظه دیفرانسیل و مشکل در کاسه‌نمدها به وجود می‌آید. بی‌توجهی به رفع این مشکل خرابی اکسل را در پی خواهد داشت.
لرزش غیرعادی
با اینکه لرزش خودرو دلایل مختلفی دارد اما معمولاً با خرابی اکسل عقب شاهد لرزش در سرعت‌های بالای ۹۰ کیلومتر در ساعت خواهید بود که غالبا ناشی از خم شدن اکسل عقب است.
تحت تأثیر قرار گرفتن هندلینگ خودرو
با خرابی و مشکل اکسل عقب شاهد کشیده شدن خودرو به یک طرف خواهید بود که می‌تواند از کج شدن اکسل و یا به خوردن تراز چرخ‌ها باشد.
ساییدگی نابرابر لاستیک‌ها
این مشکل نیز چندین ریشه دارد اما ساییدگی سریع چرخ‌های عقب به‌صورت یک‌طرفه و با الگوی غیرعادی می‌تواند نشانه‌ای از خرابی اکسل و یا دیفرانسیل باشد.
بوی روغن سوخته
اگر خودروی شما دیفرانسیل عقب است، وجود بوی سوخته در بخش عقب خودرو می‌تواند ناشی از کمبود روغن در این قطعه و یا اصطکاک شدید بین دنده‌های آن باشد. بی‌توجهی به این امر خرابی دیفرانسیل و اکسل عقب را در پی خواهد داشت.
حرکات غیرعادی چرخ‌های عقب
حرکت عمودی و یا جانبی غیرعادی و بیش از حد چرخ‌های عقب جزو دیگر نشانه‌های وجود ایراد در اکسل عقب وسیله نقلیه است. احتمالاً بیرینگ های اکسل و اتصالات آن فرسوده شده‌اند.
روشن شدن چراغ‌های هشدار
در صورت وجود مشکل در اکسل عقب خودرو، چراغ هشدار سیستم انتقال قدرت در خودروهای مدرن روشن خواهد شد. از جمله این چراغ‌ها می‌توان به چراغ هشدار سرعت چرخ اشاره کرد.
دلایل رایج خرابی اکسل عقب
پس از آشنایی با علائم خرابی اکسل عقب نوبت به بررسی دلایل اصلی خرابی این بخش مهم خودرو می‌رسد.
توزیع بیش از حد بار
تحمیل وزن بیش از حد روی اکسل عقب می‌تواند باعث تنش خمشی و پیچشی روی این قطعه شود. این کار به مرور زمان منجر به ترک‌خوردگی و خم‌شدگی اکسل خواهد شد که از جمله مثال‌های آن می‌توان به بارگیری بیش از حد وانت‌ها اشاره کرد.
خوردگی و زنگ‌زدگی
در مناطقی که بارش متناوب برف و باران وجود دارد، اکسل‌های فلزی ممکن است دچار زنگ‌زدگی و خوردگی شوند. این کار ضخامت فلز را کاهش داده و ساختار اکسل را تضعیف می‌کند. معمولاً با زنگ زدن اکسل عقب لایه نارنجی یا قهوه‌ای رنگ روی آن دیده شده و در موارد شدیدتر سوراخ‌هایی روی اکسل ایجاد می‌شود. آمار نشان می‌دهد بیش از ۶۵ درصد خرابی‌های اکسل عقب خودروها به خاطر اضافه بار و زنگ‌زدگی است.
مشکل در فرایند روان کاری قطعات
روغن دیفرانسیل نقش بسیار مهمی در کاهش اصطکاک و کاهش دمای دنده‌های دیفرانسیل دارد و در صورت کمبود روغن یا کاهش کیفیت و آلودگی آن، اجزای داخلی دیفرانسیل دچار ساییدگی بیش از حد شده و داغ می‌شوند. این موضوع تأثیر مستقیمی روی خرابی اکسل عقب خودرو دارد. حدود ۳۰ درصد مشکلات اکسل عقب وسایل نقلیه به همین دلیل است.
برخورد ضربات شدید به اکسل
برخورد اکسل عقب خودرو به سنگ‌های بزرگ و یا تصادفات می‌تواند باعث ترک خوردن و خم شدن اکسل شود. این مشکل معمولاً در خودروهایی با اکسل صلب شایع‌تر است.
نقص در طراحی و تولید
با اینکه احتمال وقوع چنین امری کم است اما نقص و ایراد در طراحی و تولید اکسل عقب نیز می‌تواند روی عملکرد آن تأثیر بگذارد. در برخی موارد حتی شاهد استفاده از فولاد بی‌کیفیت و یا تراشکاری نادرست در اکسل بوده‌ایم. بر اساس آمارها تنها ۵ درصد مشکلات اکسل عقب وسایل نقلیه به این دلیل است.
تعمیرات غیراصولی اکسل عقب و استفاده از قطعات بی‌کیفیت
استفاده از قطعات غیراستاندارد و بی‌کیفیت و همچنین اعتماد به مکانیک‌های بی‌تجربه می‌تواند تأثیر منفی روی یکپارچگی و عملکرد اکسل عقب بگذارد.
چطور خرابی اکسل عقب را تشخیص دهیم؟
بررسی چشمی
اولین راهکار برای تشخیص خرابی اکسل عقب خودرو بررسی چشمی آن است. به همین منظور می‌بایست خودرو را به‌صورت ایمن روی یک جک ثابت قرار دهید تا دسترسی بهتری به زیر خودرو داشته باشید. پس از آن به بررسی کلی اکسل بپردازید. اکسل سالم باید به‌صورت صاف و بدون خمیدگی و پیچ‌خوردگی دیده شود. در خودروهایی با اکسل صلب میله اصلی باید کاملاً مستقیم باشد. همچنین در حین بررسی اکسل به دنبال ترک‌ها و شکستگی‌های ریز و درشت باشید. در این مرحله با دقت نقاط اتصال اکسل به سیستم تعلیق و دیفرانسیل را بررسی نمایید. ترک‌ها معمولاً در نواحی جوشکاری و نقاط خمش ظاهر می‌شوند. همچنین در زمان بررسی چشمی اکسل باید به خوردگی و زنگ‌زدگی آن نیز دقت کنید. در صورتی که اکسل سوراخ شده یا لایه‌های آن پوسته‌پوسته شده باشد نیاز به تعویض و یا تعمیر فوری آن خواهد بود. وجود نشتی روغن از اتصالات اکسل و دیفرانسیل نشان دهنده ایجاد مشکل در این قطعه مهم است. البته باید دقت داشت که بررسی چشمی اکسل عقب محدودیت‌هایی دارد از جمله اینکه امکان دارد برخی ترک‌های ریز و یا فرسودگی فلز با چشم غیرمسلح دیده نشوند. همچنین برخی بیرینگ ها و اتصالات اکسل را نیز بدون باز کردن این قطعه نمی‌توان مشاهده کرد.
تست رانندگی
بررسی مشکلات اکسل عقب خودرو حین رانندگی می‌تواند اطلاعات بیشتری را در اختیار شما بگذارد. به همین منظور کافی است در زمان شروع رانندگی به صدای تق‌تق در حرکت به جلو و یا عقب دقت کنید. همچنین در زمان شتاب گیری میزان لرزش کابین را نیز بررسی نمایید چراکه در چنین شرایطی فشار روی اکسل عقب افزایش می‌یابد. همچنین با کاهش سرعت نیز می‌توانید به صدای تق‌تق گوش کنید که این امر شاید حاکی از لقی قطعات اکسل باشد. در حین پیچیدن با خودرو نیز شاید صداهایی همچون سایش فلز از اکسل عقب به گوش برسد که می‌تواند مشکلات این بخش را نشان دهد. در سرعت‌های بالاتر از ۷۰ کیلومتر در ساعت، خرابی اکسل عقب باعث لرزش و ناپایداری خودرو خواهد شد و هندلینگ آن را تحت تأثیر قرار خواهد داد. نهایتاً پس از پایان تست رانندگی بهتر است به بررسی نشتی اتصالات اکسل عقب و همچنین الگوی ساییدگی لاستیک‌ها بپردازید.
راه‌حل‌های تعمیر خرابی اکسل عقب خودرو
معمولاً تعمیر خرابی اکسل عقب به‌صورت موقت و یا اساسی صورت می‌پذیرد. در تعمیرات جزئی معمولاً با استفاده از جوشکاری، ترک‌های سطحی اکسل رفع می‌شوند. در صورتی که خودروی شما دیفرانسیل عقب است و اتصالات آن مشکل پیدا کرده بنابراین می‌بایست روغن دیفرانسیل تخلیه شده و قطعات معیوب دیفرانسیل تعویض شوند؛ اما زمانی که اکسل آسیب زیادی دیده باشد و تعمیرات جزئی نتواند این مشکلات را رفع کند ناچار به تعویض اکسل خواهید بود. در واقع تعویض اکسل زمانی انجام می‌شود که مشکلاتی همچون خمیدگی و ترک‌خوردگی شدید در اکسل وجود داشته باشد.
چطور از خرابی اکسل عقب خودرو پیشگیری کنیم؟
اجتناب از حمل بار سنگین با خودرو
حداکثر بار مجاز روی اکسل‌های خودرو معمولاً در دفترچه راهنمای آن درج می‌شود. برای اینکه اکسل خودرو خراب نشود باید از حمل بارهای سنگین و سرنشینان اضافی به ویژه در خودروهایی همچون پراید و تیبا خودداری کنید.
بررسی دوره‌ای اکسل و متعلقات آن
در خودروهای دیفرانسیل عقب، بررسی اکسل و دیفرانسیل اهمیت به سزایی دارد زیرا عدم توجه به روان کاری قطعات و همچنین عدم تعویض روغن دیفرانسیل در موعد مقرر می‌تواند عواقب زیادی در پی داشته باشد. در بررسی اکسل نیز به خوردگی و زنگ‌زدگی، ترک‌های ریز و نشتی‌ها دقت ویژه‌ای داشته باشید.
شست و شوی بخش زیرین خودرو
توصیه می‌شود پس از رانندگی در مسیرهای گلی، برفی و نمک‌پاشی شده حتماً بخش‌های زیرین خودرو از جمله اکسل عقب را با آب پرفشار بشویید تا از تجمع نمک، گل‌ولای و رطوبت جلوگیری شود.
تعمیرات به موقع
صداهای غیرعادی همچون تق‌تق و سایش را نادیده نگیرید و سریعاً به مکانیک مراجعه نمایید. رفع چنین ایراداتی در مراحل اولیه از تحمیل هزینه‌های بیشتر در آینده جلوگیری می‌کند.
رانندگی آرام
از عبور پرسرعت و سریع از روی دست‌اندازها و سرعت‌گیرها خودداری کرده و در جاده‌های ناهموار نیز با سرعت کم حرکت نمایید تا ضربات شدیدی به اکسل عقب وارد نشود.
نتیجه‌گیری
اکسل عقب خودرو نقش مهمی در انتقال قدرت به چرخ‌های عقب و حفظ پایداری و وزن آن دارد و به همین خاطر وجود مشکل در آن می‌تواند ریسک تصادف را در پی داشته باشد. با بررسی نشانه‌ها و دلایل خرابی اکسل عقب و تشخیص آن در زمان مناسب می‌توانید از تحمیل هزینه‌های سنگین در آینده جلوگیری کرده و ایمنی رانندگی را حفظ نمایید.
