راهنماتو- امروز با من به سراغ مشهد مقدس و دیدنی‌های اطراف حرم امام رضا می‌رویم؛ این بار پس از زیارت دیگر از سردرگمی رنج نخواهید برد چراکه دقیقا می‌دانید مقصد بعدی‌تان کجاست؟!
به گزارش راهنماتو، هربار به مشهد مقدس و حرم اما رضا می‌روم از یک سو در دلم شوری از عرفان حاکم است و از طرفی دیگر با نگاه به معماری حیرت‌انگیز بارگاه امام هشتم سفری را در روحم آغاز می‌کنم و سیری در شکوه معماری اسلامی دارم.
وقتی در کتاب‌های تاریخ هنر اسلامی سیر می‌کردم نوشته بودند که احداث این مجموعه از قرون اولیه اسلامی آغاز شده است. دلم چنگ می‌خورد! تصور کنید... هنوز که هنوزه در آستان قدس رضوی مشغول ساخت و ساز هستند. پس این مکانی است که لایه لایه از تاریخ اسلام را روایت می‌کند.
قدم به رواق دارالسادات و رواق دارالحفاظ می‌گذارم و به یاد می‌آورم که این دو رواق در دوره گوهرشاد ساخته شد؛ همسر شاهرخ تیموری! قوام الدین شیرازی، معمار مسجد گوهرشاد آن را به گنبدخانه مقبره وصل کرد و دو تالار میان آن جای داد. جایی که وقتی حالا در آن قدم می‌گذاریم از زیباییش هوش از سرمان می‌پرد.
بیشتر بخوانید: ۵ مکان دیدنی اطراف کاخ گلستان برای گردش یک روزه در تهران
صحن عتیق را ببینید! این‌جا را در دوره امیرعلیشیرنوایی ساختند که وزیر سلطان حسین بایقرا بود. اگر اهل مطالعه تاریخ هنر باشید بدون شک نام این دو نفر را بارها دیده‌اید چراکه نه تنها به شدت هنردوست بودند بلکه هنرمند هم بودند.
به کتیبه‌های زیر و ساقه گنبد هم نگاه کنید! این‌ها در زمان شاه عباس و شاه سلیمان صفوی نوشته شدند و خطاط آن‌ها علیرضا عباسی و محمد رضا امامی بودند. اگر دوست دارید بدانید این خطوط به شیوه ثلث هستند.
خلاصه قدم به قدم حرم مطهر امام رضا مروری است بر تاریخ هنر ایران و ممکن است زمان زیادی نیاز داشته باشیم تا ضمن زیارت به زیبایی‌های آن خیره شویم. اما ممکن است زمان اضافه بیاورید و بخواهید سری به جاهای دیدنی دیگر مشهد بزنید. اگر سفرتان یکروزه باشد، ممکن است سردرگم شوید که کجای شهر همیشه بیدار مشهد بروید! در این مطلب از راهنمای سیر و سفر به شما خواهم گفت که بهترین انتخاب‌ها کجاست؟!
بیشتر بخوانید: ۵ مکان دیدنی شیراز برای گردش یک روز در شهر نارنج و ترنج
1. حمام مهدی قلی بیک
حمام مهدی قلی‌بیک، معروف به حمام شاه، یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایران در مشهد است که قدمتش به دوران صفوی می‌رسد. این حمام امروزه به‌عنوان موزه مردم‌شناسی فعالیت می‌کند و با معماری زیبا، نقاشی‌های دیواری و اشیای تاریخی، یکی از دیدنی‌های نزدیک حرم امام رضا (ع) محسوب می‌شود.
فاصله حمام مهدی قلی بیک با حرم امام رضا بسیار کم است. کافی است به خیابان اندرزگو (خسروی نو)، نزدیکی بازار سرشور بروید.
بیشتر بخوانید: ۵ مکان دیدنی مشهد برای سفری یک روزه در دل طبیعت
2. مقبره پیر پالان دوز
مقبره پیر پالان‌دوز، آرامگاه محمد عارف عباسی از عارفان بزرگ قرن دهم هجری است که به دلیل شغل پالان‌دوزی خود به این نام معروف شده است. این مقبره با معماری زیبا شامل کاشی‌کاری و نمای آجری در نزدیکی ورودی نواب صفوی حرم امام رضا (ع) قرار دارد. بازدید از این مکان تاریخی رایگان است و از 6 صبح تا 7 شب قابل بازدید است.
فاصله حرم امام رضا تا مقبره پیرپالان دوز نیز بسیار اندک است؛ برای رفتن به آن می‌توانید به ضلع جنوب‌شرقی حرم امام رضا(ع)، ورودی نواب صفوی، خیابان نواب صفوی بروید.
بیشتر بخوانید: همسفر با داریوش در جنگ با گئومات مغ؛ حماسی‌ترین جاهای دیدنی کرمانشاه کجاست؟
3. گنبد خشتی
گنبد خشتی، آرامگاه امامزاده سید محمد از نوادگان امام موسی بن جعفر (ع) یا یکی از پزشکان سپاه هارون‌الرشید است. این بنا که به‌دلیل جنس خشتی‌اش معروف شده، در دوران تیموریان ساخته و در صفویه و قاجاریه تکمیل شده است. گنبد خشتی در نزدیکی ورودی شیخ طبرسی حرم امام رضا (ع) قرار دارد و بازدید از آن رایگان است.
اگر بخواهم به طور دقیق‌تر به شما آدرس بدهم برای رفتن به گنبد خشتی باید به خیابان طبرسی، نرسیده به میدان طبرسی، داخل کوچه طبرسی 2 بروید.
4. خانه تاریخی توکلی
قدم زدن در حیاط باصفای خانه توکلی و تنفس هوای پاک بهاری، آرامشی وصف‌ناپذیر به ارمغان می‌آورد پس تمام خرافات در این مورد که خانه توکلی خانه اجنه است را دور بریزید و به صدای تاریخ گوش فرا دهید. صدای آواز گنجشک‌ها و نسیم خنکی که بر چهره می‌وزد، روح و روان را نوازش می‌دهد. داخل خانه، با قدم گذاشتن در اتاق‌های قدیمی و تماشای اشیاء عتیقه، گویی به گذشته سفر می‌کنیم و با سبک زندگی مردم آن دوران آشنا می‌شویم. موزه مردم‌شناسی خانه، با نمایش ابزار و وسایل زندگی روزمره مردم در گذشته، تصویری جذاب از تاریخ و فرهنگ این منطقه ارائه می‌دهد.
خانه توکلی مشهد که در سال ۱۲۲۱ شمسی ساخته شد، ابتدا متعلق به آقای کشمشیان بود و پس از او به آقای توکلی رسید. این خانه پس از سال‌ها متروکه بودن، در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان میراث ملی ثبت و در سال ۱۳۸۹ مرمت شد. امروزه، خانه توکلی به یک موزه مکتب‌خانه تبدیل شده و برای بازدید عموم باز است.
خانه توکلی هم یکی از جاهای دیدنی نزدیک حرم مطهر امام رضاست که در خیابان نواب صفوی، بین کوچه نواب 3 و خیابان شهرستان رضوی، کوچه ششم عسگریه قرار دارد.
بیشتر بخوانید: گشت و گذار پاییزی در مشهد؛ زیباترین خانه های تاریخی مشهد که تاکنون نمیشناختید
5. خانه تاریخی داروغه
خانه داروغه، بنایی باشکوه از دوران قاجار است که در قلب شهر مشهد واقع شده است. معماری بی‌نظیر این خانه با تلفیقی از سبک ایرانی و روسی، گردشگران را به سفری در زمان می‌برد. حیاط دل‌انگیز با حوض آبی و باغچه‌های کوچک، فضایی آرام و دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. در فصل بهار، هنگامی که درختان به شکوفه‌ها مزین می‌شوند، این خانه تاریخی جلوه‌ای خاص و رویایی پیدا می‌کند.
خانه تاریخی داروغه از همان ابتدا با این رویکرد ساخته شد که در نزدیکی حرم امام رضا باشد، درست مثل خانه توکلی. به همین خاطر فاصله چندانی با حرم ندارد. برای رفتن به آن کافی است که خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه بروید.
بیشتر بخوانید: افسانه شهرها: تهران را چه کسی ساخت؟
6. بازار رضا
بازار رضا مشهد که در نزدیکی حرم امام رضا(ع) واقع شده، یکی از شلوغ‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای ایران است. این بازار با معماری خاص خود، فضایی ترکیبی از سنت و مدرنیته را به نمایش می‌گذارد، اما برخی مشکلات از جمله عدم وجود سیستم‌های ایمنی مناسب باعث شده که فضای آن بیشتر به یک محیط قدیمی و پر ازدحام تبدیل شود. با این حال، هنوز هم محلی عالی برای خرید سوغاتی‌های مختلف و دیدن انواع وسایل قدیمی و عتیقه است.
اگر بخواهید فورا سری به بازار رضا بزنید و سوغات مشهد را برای خود و نزدیکانتان تهیه کنید بهتر است به آدرس ضلع شرقی خیابان امام رضا، حد فاصل فلکه آب و ۱۷ شهریور بروید. فاصله حرم تا بازار رضا 10 دقیقه است.
7. مقبره نادرشاه
نادرشاه افشار یکی از شخصیت‌های بزرگ تاریخ ایران و جهان بود که در دوران خود به عنوان آخرین جهان‌گشای شرق شناخته می‌شد. پس هربار به مشهد می‌روم سری به مقبره او هم می‌زنم که مرا همسفر تاریخ می‌کند. او در سال ۱۱۰۰ هجری قمری در خراسان متولد شد و پس از سقوط سلسله صفویه به قدرت رسید. یک اسم تاریخی دیگر از دل خراسان! باشکوه نیست؟
خلاصه اگر مجالی باشد حتما یک روز به طور مفصل در مورد نادرشاه و تاریخ‌سازی‌های او با شما صحبت خواهم کرد. راستی مطالب تاریخی ما که پیوندی عمیق با جاذبه‌های دیدنی شهرهای مختلف دارند را حتما مطالعه کنید و نظرتان را با من به اشتراک بگذارید؛ نمونه آن چنین چیزی است:
همسفر با آریو برزن در جنگ با اسکندر مقدونی؛ شگفت انگیزترین آثار باستانی کهگیلویه و بویر احمد
در مورد معماری مقبره او باید بگویم که حس و حالی رفیع و باشکوه را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند. طراحی بنا که با ترکیب مربع و مثلث انجام شده، یادآور صحنه‌های جنگ و دلاوری‌های نادرشاه است. ستون‌های بلند و سنگ‌های خشن گرانیتی در اطراف مقبره، فضایی سنگین و مستحکم را ایجاد کرده و در کنار مجسمه‌های باشکوه و پوشش خیمه‌مانند بر قبر، عظمت و شکوه دوران سلطنت نادرشاه را تداعی می‌کند. فضای پیرامون آرامگاه نیز با باغی زیبا و بناهای فرعی هماهنگ، محیطی آرام و تاثیرگذار برای تفکر و بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.
این آرامگاه فاصله چندانی با حرم ندارد و برای رفتن به آن کافی است به خیابان شیرازی، ضلع شمال غربی چهارراه شهدا بروید.
