راهنماتو- عمارت تاریخی احمدآباد که ترکیبی از قلعه‌ای مستحکم و باغی سرسبز است، یادگاری از روزهای مبارزه و حصر محمد مصدق، شخصیت سیاسی تأثیرگذار تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. باوجود گذر زمان و آسیب‌های واردشده به بنا، همچنان سخنانی درباره تبدیل آن به موزه‌ای برای حفظ میراث مصدق و روایت تاریخ سیاسی ایران به گوش می‌رسد.
به گزارش راهنماتو، خانه تاریخی دکتر محمد مصدق در احمدآباد، یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی ایران است که با سرگذشت رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت گره خورده است.
این خانه که در میان باغی سرسبز و دیواری کنگره‌دار قرار دارد، آخرین منزلگاه دکتر مصدق بود؛ جایی که او پس از سال‌ها مبارزه سیاسی، دوران تبعید و حصر خود را در آن سپری کرد و در ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ چشم از جهان فرو بست.
در ادامه این مطلب از راهنمای سیر و سفر ابتدا ویدئویی خواهیم دید از دشوارترین و غم‌انگیزترین لحظات زندگی محمد مصدق و سپس قلعه احمدآباد را معرفی می‌کنیم.
محمد مصدق و رنج‌های او
خانه احمدآباد؛ یادگاری از مصدق در دل البرز
در میان جاذبه‌های تاریخی استان البرز، خانه احمدآباد جایگاه ویژه‌ای دارد. این خانه که روزگاری محل زندگی و حصر دکتر محمد مصدق، رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت بود، امروز نه‌تنها یک بنای تاریخی، بلکه نمادی از مقاومت و مبارزه در تاریخ معاصر ایران است. با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال، این خانه همچنان حس و حال روزهای پرالتهاب گذشته را در دل خود حفظ کرده است.
خانه‌ای در میان باغی سرسبز
خانه احمدآباد ترکیبی از قلعه‌ای مستحکم و باغی وسیع است که با دیوارهای کنگره‌دار احاطه شده است. فضای آن شامل بنایی آجری با معماری ساده اما اصیل قاجاری، درها و پنجره‌های چوبی، ایوان‌هایی با ستون‌های چهارگوش و سقفی شیروانی است. در ضلع شرقی این مجموعه، ساختمانی جدید برای موزه و کتابخانه دکتر مصدق ساخته شده است که البته هنوز بازدید عمومی از آن امکان‌پذیر نیست.
بیشتر بخوانید: همسفر با داریوش بزرگ به کاخ آپادانا؛ رازهایی از تخت جمشید که نمی‌دانید
آخرین سال‌های مصدق در احمدآباد
پس از دوران زندان، دکتر مصدق از سوی حکومت وقت در خانه احمدآباد تحت حصر خانگی قرار گرفت. این خانه، آخرین نقطه‌ای بود که وی در آن زندگی کرد و سرانجام در ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ در همان‌جا درگذشت. با اینکه در وصیت‌نامه‌اش خواسته بود در قبرستان ابن‌بابویه و در کنار شهدای قیام سی تیر دفن شود، حکومت وقت او را در همین خانه به خاک سپرد.
احمدآباد؛ روستایی که به نام پسر مصدق شد
این خانه در روستای احمدآباد قرار دارد؛ روستایی که نام خود را از پسر دکتر مصدق، احمد گرفته است. پیش از این، این اراضی متعلق به عضدالسلطان، پسر مظفرالدین‌شاه قاجار و شوهر خواهر مصدق بود که بعدها طی یک معامله به مالکیت دکتر مصدق درآمد.
آیا خانه احمدآباد به موزه تبدیل خواهد شد؟
با گذشت زمان، این خانه دچار آسیب‌های زیادی شده و نیاز به مرمت و حفاظت جدی دارد. بسیاری از اسناد، وسایل شخصی و حتی خودروی قدیمی دکتر مصدق – یک پونتیاک آمریکایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده – در این خانه باقی مانده‌اند. در سال‌های اخیر، صحبت‌هایی درباره تبدیل خانه احمدآباد به موزه مطرح شده است؛ اتفاقی که در صورت تحقق، می‌تواند این خانه را به یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و تاریخی ایران تبدیل کند.
بیشتر بخوانید: ۵ مکان دیدنی اطراف کاخ گلستان برای گردش یک روزه در تهران
احمدآباد؛ نمادی از تاریخ و مقاومت
خانه احمدآباد تنها یک بنای تاریخی نیست؛ بلکه روایتگر یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران است. اگرچه امکان بازدید عمومی از داخل این خانه وجود ندارد، اما همچنان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان البرز به شمار می‌رود و برای دوستداران تاریخ و علاقه‌مندان به سرگذشت دکتر مصدق، مکانی ارزشمند برای یادآوری روزهای پرالتهاب مبارزه و مقاومت است.
معماری خانه تاریخی دکتر مصدق؛ سادگی اصیل یک کوشک قاجاری
خانه احمدآباد با سبک معماری خود، نمونه‌ای از کوشک‌های ساده دوره قاجار محسوب می‌شود. این بنا از مصالح سنتی همچون آجر، چوب و گچ ساخته شده و با وجود سادگی، ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر خانه‌های تاریخی متمایز می‌کند.
مشخصات معماری خانه مصدق
-
سازه‌ای آجری با تزیینات محدود
نمای بیرونی خانه از آجرهای ساده و قرمز رنگ تشکیل شده و تزیینات آن به حداقل رسیده است. تنها عنصر تزیینی قابل‌توجه، نواری از مقرنس‌های آجری است که در فاصله بین طبقات اول و دوم به چشم می‌خورد. -
ایوان‌ها و ستون‌های چهارگوش
در ورودی خانه، ایوانی با ستون‌های آجری چهارگوش قرار دارد که یادآور معماری قاجاری است. این سبک ایوان‌سازی در بناهای روستایی و باغ‌های تاریخی آن دوران رایج بوده است. -
سقف شیروانی و درهای چوبی
سقف خانه به‌صورت شیروانی طراحی شده که نشان از تأثیر معماری اروپایی در دوران قاجار دارد. همچنین، درها و پنجره‌های چوبی ساده‌ای در ساختمان دیده می‌شود که با حال و هوای روستایی آن هماهنگ است. -
قلعه‌ای مستحکم با دیوارهای بلند
این بنا در واقع یک خانه‌باغ قلعه‌ای است. دیوارهای ضخیم و بلند اطراف آن، یادآور معماری قلعه‌های روستایی ایران در قرن‌های گذشته است. حصار آجری و دروازه فلزی بزرگ ورودی، ساختار مستحکم این مجموعه را تکمیل می‌کند. -
حیاط بزرگ و باغ سرسبز
خانه در میان باغی بزرگ و پر از درخت قرار گرفته است. حیاط آن به‌گونه‌ای طراحی شده که هم محیطی آرامش‌بخش برای سکونت باشد و هم از گزند بادهای شدید و گردوغبار محافظت کند.
معماری داخلی؛ سادگی و کارکردگرایی
فضای داخلی این خانه کاملاً ساده و کاربردی طراحی شده است. چهار اتاق اصلی در طبقه اول قرار دارند که شامل فضای نشیمن، اتاق‌خواب، آشپزخانه و کتابخانه می‌شود. از ویژگی‌های داخلی می‌توان به کف آجری، سقف چوبی و دیوارهای گچی بدون تزیینات خاص اشاره کرد.
آدرس خانه تاریخی دکتر مصدق:
ایران، استان البرز، شهرستان نظرآباد، روستای احمدآباد، قلعه احمدآباد
این خانه در ۴۵ کیلومتری غرب کرج و در نزدیکی شهرستان نظرآباد قرار دارد. برای رسیدن به آن، می‌توان از مسیر اتوبان تهران-قزوین استفاده کرد و پس از رسیدن به نظرآباد، به سمت روستای احمدآباد رفت.
عکس‌های کمتر دیده شده از محمد مصدق
عکس از: trumanlibrary
