فرادید نوشت: زبان را دست کم نگیرید، عضوی عضلانی که انسان از آن برای لیسیدن، تنفس، چشیدن، بلعیدن و صحبت کردن استفاده میکند. اما این اندام از نظر رنگ، شکل، طول و عملکرد در سراسر قلمرو حیوانات بسیار متفاوت است.
زبان را دست کم نگیرید، عضوی عضلانی که انسان از آن برای لیسیدن، تنفس، چشیدن، بلعیدن و صحبت کردن استفاده میکند. اما این اندام از نظر رنگ، شکل، طول و عملکرد در سراسر قلمرو حیوانات بسیار متفاوت است. زبان انسان صورتی است و معمولاً کمی بیش از ۷.۶ سانتیمتر طول دارد، اما مورچه‌خوار زبانی به طول ۶۰ سانتیمتر دارد و زبان آبی سقنقور رنگ آبی درخشانی دارد.
در ادامه ۲۰ زبان شگفت‌انگیز حیوانات و علم پشت آن‌ها را معرفی میکنیم.
زرافه
اگر تا به حال زبان ۵۳ سانتیمتری زرافه را دیده باشید، میدانید که صورتی نیست. بلندترین حیوان زنده دنیا زبانی تیره دارد که ترکیبی از بنفش، آبی و سیاه است. دلیلش اینست که زبان زرافه‌ها با مقدار زیادی رنگدانه‌ی ملانین پوشیده شده که به عنوان نوعی ضدآفتاب برای محافظت از زرافه عمل میکند.
زرافه‌ها چنان زبان درازی دارند که حتی می‌توانند از آن برای تمیز کردن گوش‌های خود استفاده کنند.
هیولای گیلا
هیولای گیلا طبق انتظاری که از یک «هیولا» می‌رود زبان دوشاخه دارد. گیلا با دو شاخه‌ی این زبان میتواند بوی یکسانی بکشد و سپس گرادیان‌های شیمیایی متحرک در هوا را تشخیص دهد که به نوبه خود به حیوان کمک میکند به سمت منبع بو حرکت کند.
وقتی این مارمولک سمی گرسنه میشود، زبان حساسش را داخل و خارج میکند و اطلاعات شیمیایی پیرامون خود را دریافت میکند. سپس، اندام ژاکوبسون هیولای گیلا، بخشی از سیستم بویایی (بویایی) در محفظه بینی، این اطلاعات را تجزیه و تحلیل میکند و به مارمولک اجازه می‌دهد که بداند آیا طعمه‌های بالقوه مانند پستانداران کوچک، قورباغه‌ها، مارمولک‌ها، جوندگان و حشرات نزدیک او هستند یا خیر.
پانگولین
پانگولین‌ها به عنوان تنها پستاندارتان شناخته‌شده‌ی دارای فلس، موجودات عجیبی هستند. زبان چسبناک آن‌ها هم به همان اندازه عجیب است. زبان پانگولین نه به پایین دهان، بلکه به انتهای قفسه سینه‌اش متصل است. وقتی مشغول قاپ زدن حشراتی مانند مورچه و موریانه نیست، زبانش در حفره سینه‌اش آویزان میشود.
وقتی زبان پانگولین دراز میشود، میتواند تا ۴۰ سانتیمتر طول یا بلندتر از مجموع سر و بدنش باشد.
خرس خورشیدی
زبان خرس خورشیدی به‌طرز شگفت‌انگیزی دراز است و اندازه آن بر اساس رکوردهای جهانی گینس به ۲۵ سانتیمتر می‌رسد. این خرس با داشتن این زبان دراز میتواند از کندوهای زنبور عسل استخراج کند، ترفندی که سبب شده به آن لقب «خرس عسل» داده شود.
اسب آبی
به گزارش جغرافیای ملی، بسیاری از تاریخچه تکامل اسب آبی در هاله ابهام باقی مانده است. زبان غول پیکر اسب آبی هم از این قاعده مستثنی نیست. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۰، محققان زبان یک اسب آبی معمولی پیر و جوان را زیر میکروسکوپ الکترونی روبشی و نوری معمولی نگاه کردند (زبان اسب آبی ماده ۴۹ساله ۶۰ سانتیمتر و زبان اسب آبی نر ۴ساله ۴۵ سانتیمتر طول داشت).
این تیم دریافت زبان اسب آبی دارای ویژگی‌هایی شبیه به چند نوع جانور است: سم‌دارانی مانند خرها که سلولز گیاهی را در روده‌ها هضم می‌کنند، نه معده، نشخوارکنندگانی مانند گاو که دارای معده‌های چهار حفره‌ای هستند و پستانداران همه چیزخوار و غیر نشخوارکننده مانند خوک که معده ساده‌ای دارند.
و اما اسب آبی از معده سه حفره‌ای خود برای کمک به هضم علف استفاده میکند. محققان می‌گویند رژیم غذایی گیاهخواری و تاریخچه تکاملی منحصر به فرد این حیوان ممکن است توجیه این ویژگی‌های ترکیبی مورفولوژیکی زبانش باشد.
پنگوئن
موهای کدام زبان بیشتر از موهای برس مو است؟ پنگوئن!
زبان پنگوئن جوانه‌های چشایی ندارد، اما پرزهای فراوانی دارد که از کراتین ساخته شدند، پروتئین فیبری که جنس مو و ناخن انسان از آن است. این موها به پنگوئن کمک می‌کنند تا کریل و ماهی را بگیرد.
دارکوب شکم قرمز
زبان دارکوب (ساخته شده از استخوان، غضروف و ماهیچه) باید واقعاً بلند باشند تا این پرنده بتواند دانه‌های پنهان‌شده در اعماق درختان پنهان را شکار کند. اما دهان دارکوب آنقدر بزرگ نیست که بتواند یک زبان دراز را در خود جای دهد. پس، راه حل چیست؟ وقتی از زبانش استفاده نمی‌کند، آن را دور جمجمه‌اش می‌پیچد.
لَری ویتمِر، پروفسور آناتومی و دیرین‌شناسی گفته: «پایه سیم‌مانند زبان از هر طرف به بیرون از دهان کشیده میشود، در پشت و بالای سر می‌پیچد، گاهی اوقات آنقدر به جلو کشیده میشود که به سوراخ بینی می‌رسد. وقتی دارکوب نیاز به آزاد کردن سلاح خود (زبان) دارد، زبان از اطراف سر باز میشود تا به شکافی برود و طعمه‌ای را بگیرد. این مکانیسمی است که به طور مستقل در چندین نوع پرنده از جمله مرغ مگس‌خوار تکامل یافته است.»
انگل زبان‌خوار
این زبان از نظر فنی یک زبان واقعی نیست، یک انگل است که زبان ماهی را از بین می‌برد و سپس به زبان «جایگزین» تبدیل میشود. به بیان دیگر، این موجود حشره مانند یک انگل زبان‌خوار است.
پس از اینکه انگل از راه آبشش ماهی وارد بدن او شد، با هفت جفت پاهایش روی زبان می‌چسبد و مانند یک خون‌آشام شروع به تغذیه از زبان میکند. چیزی نمی‌گذرد که زبان از بین می‌رود، اما انگل باقی می‌ماند و جای زبان اصلی را می‌گیرد.
شیر
درست مانند سایر گربه‌ها، شیر توانا از زبانش برای مراقبت از خزهایش استفاده میکند. زبان گربه‌سانان شانه‌های بسیار موثری هستند. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، زبان گربه‌سانان با خارهای کوچکی به نام پاپیلا پوشیده شده که تیز، توخالی و خمیده به عقب به سمت گلوی گربه هستند. این خارها به حیوان کمک میکند با کمک بزاق پاک‌کننده خزهایش را تمیز کند، کاری که بعداً هنگام تبخیر گربه را خنک میکند.
گربه‌ها اهمیتی به طعم شیرین طعمه نمی‌دهند. جغرافیای ملی گزارش داده که زبان آن‌ها نسخه بی‌فایده‌ای از ژن Tas1r2 دارد که پروتئین‌هایی را رمزگذاری میکند که با یکدیگر ترکیب می‌شوند و حسگرهای تشخیص قند روی زبان را شکل می‌دهند.
گکوی غول‌پیکر دم برگی
اگر مارمولک غول‌پیکر دم برگی احساس خطر کند، کاری میکند که شما هم احساس خطر کنید. وقتی این مارمولک مزاحمتی احساس کند، آرواره‌هایش را کاملا باز میکند و دهان و زبان قرمز روشنش را نشان می‌دهد و سپس صدای گوشخراش نافذی تولید میکند که درست مانند فریاد یک کودک به نظر می‌رسد.
قورباغه
قورباغه‌ها به خاطر زبان سریع و فرزشان معروف هستند و این ویژگی دلیل خوبی هم دارد. بیش از ۴۰۰۰ گونه قورباغه می‌توانند اشیاء را با زبانشان سریع‌تر از پلک زدن چشم انسان بگیرند. دهان قورباغه آناتومی منحصر به فردی دارد. زبان قورباغه بر خلاف انسان، به‌جای پشت گلو در جلوی فک پایین به دهانش متصل است.
علاوه بر سرعت، زبان قورباغه قوی است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد زبان قورباغه شاخدار میتواند اجسامی را بکشد که حدود ۱.۴ برابر وزن بدن قورباغه هستند.
سقنقور زبان آبی
سقنقورهای زبان آبی، بومی استرالیا و گینه نو، از زبان آبی درخشان خود برای مبهوت کردن شکارچیان استفاده می‌کنند. این حیوان در صورت احساس خطر، پوست بدنش را پف میکند تا بزرگتر به نظر برسد، دهانش را باز میکند و در حالی که زبانش را بیرون آورده، صدای هیس تولید میکند.
عقاب
عقاب‌ها زبان‌هایی با خارهای رو به عقب به نام «پاپیلاهای عقبی» دارند که به آن‌ها در بلعیدن طعمه کمک میکند. وقتی عقاب‌های والدین در حال غذا دادن به بچه‌های خود هستند، از زبانشان برای دور نگه داشتن استخوان‌های بزرگ، تکه‌های خزدار و پرهای تیزی که میتواند سبب خفگی جوجه‌ها شود، استفاده می‌کنند.
لاک‌پشت تمساح‌گیر
لاک‌پشت تمساح‌گیر یک ترفند هوشمندانه دارد. از زبان صورتی کوچک خود به عنوان طعمه ماهیگیری استفاده میکند. این لاک‌پشت ته رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و باتلاق‌ها به دنبال غذا می‌گردد، میتواند با دهان باز و زبان در حال چرخش بی‌حرکت بخوابد، در حالی که در کمین ماهی‌هایی است که زبانش را با کرم اشتباه می‌گیرند.
طوطی
طوطی‌ها چگونه گفتار انسان را تقلید می‌کنند؟ پالی (نام یک طوطی) میتواند زبان چالاک و عضلانی خود را تنظیم کند تا صدایی که از جعبه صدای او بیرون می‌آید را تعدیل کند. در یک آزمایش کوچک، تغییر موقعیت زبان پنج طوطی راهب مرده که مجاری صوتی آن‌ها به سیستم‌های بلندگو متصل بود، منجر به تغییراتی در زیر و بمی و بلندی صدا شد که برای تشکیل واکه‌ها در گفتار کلیدی است.
تامارین امپراتور
ممکن است انسان‌ها به سبیل‌های متمایز تامارین امپراتور توجه کنند، اما تامارین امپراتور دیگر ویژگی جالب توجه دیگری هم دارد: زبان. وقتی این نخستی‌ها ناراضی هستند، زبانشان را تکان می‌دهند و به سرعت آن را به داخل و خارج از دهانشان حرکت می‌دهند. تامارین امپراتور با صداهای زیر، جیک‌جیک، خش‌خش و حالات صورت ارتباط برقرار میکند که همراه با تکان دادن زبان، به نگه داشتن هم‌گروهانش کنار هم و هوشیاری در برابر خطر کمک میکند.
مگس
آن زائده مودار آویزان از دهان مگس ممکن است شبیه زبان باشد، اما اینطور نیست دانشمندان آن را لابِلوم می‌نامند و این اندام اصلی چشایی مگس میوه‌ی دروزوفیلا (مگس سرکه) است. لابلوم به خرطوم نی‌مانند مگس چسبیده و به او اجازه می‌دهد غذا را هرت بکشد.
مورچه خوار غول پیکر
مورچه‌خوار غول‌پیکر دندان ندارد، اما به آن‌ها نیازی ندارد. در عوض، از زبان تقریباً ۶۰ سانتیمتری خود برای خوردن ۳۰۰۰۰ مورچه و موریانه در روز استفاده میکند. این زبان باریک و اسپاگتی مانند که به جناغ سینه او متصل است، با خارهای ریز رو به عقب و بزاق چسبناک پوشیده شده تا به مورچه‌خوار کمک کند حشرات ریز را بگیرد. زبان مورچه‌خوار سریع است و میتواند تا ۱۵۰ بار در دقیقه به داخل و خارج از دهانش حرکت کند.
آفتاب پرست
آفتاب‌پرست‌ها موجودات نسبتا کندی هستند، اما زبان‌های ۵۰ سانتیمتری آن‌ها به اندازه‌ای سریع است که حشرات سریعی مانند ملخ، آخوندک و ملخ را شکار میکند. نوک زبان آفتاب‌پرست یک توپ ماهیچه‌ای است و وقتی به طعمه برخورد میکند، آن توپ به یک مکنده تبدیل میشود. لحظه‌ای که طعمه گیر کند، خزنده زبانش را به داخل دهان خود می‌کشد، جایی که آرواره‌های قوی‌اش، شکار را خرد میکند.
مرغ مگس‌خوار
زبان مرغ مگس‌خوار بیش از ۱۸۰ سال اشتباه درک میشد، تا اینکه مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ این اشتباه را فاش کرد. ابتدا، دانشمندان فکر میکردند زبان مرغ مگس‌خوار از عملکرد مویرگی استفاده میکند که در آن مایع میتواند از طریق کانال‌های باریک، حتی در برابر جاذبه، جریان یابد تا شهد گل را بالا بکشد. اما در واقع، این زبان‌ها به عنوان ریزپمپ‌های الاستیک عمل می‌کنند.
در ویدیوهای پرسرعت مشخص است که مرغ مگس‌خوار نوک زبان دراز خود را روی یک گل صاف میکند، سپس زبانش را تغییر شکل می‌دهد تا بتواند آن را با شهد پر کند. در مرحله بعد، قسمت بالای زبان (قسمتی که در دهان قرار دارد) خم میشود و انرژی کشسانی تولید میکند که میتواند شهد را از گل خارج کند. این فرآیند به پرنده اجازه می‌دهد غذای خود را با سرعت بالا هرت بکشد.
