تب و تاب لاغری و تناسب اندام از سال‌ها پیش وجود داشته و شاید در سالهای بعد نیز ادامه داشته باشد. روزگاری که اضافه وزن نشان سلامتی تلقی می‌شد و تپلی بودن نشانه اعیان و اشرافی بودن دانسته می‌شد تمام شده است و این روز‌ها اغلب افراد جامعه دوست دارند تناسب اندام داشته باشند. اما تناسب اندام اصولی به تغذیه مناسب و فعالیت بدنی روزانه نیاز دارد و این همان موضوعی است که بسیاری از افراد در زندگی پرمشغله امروزی وقت و حوصله اش را ندارند.
تا همین چند سال پیش بازار رژیم‌های لاغری داغ بود و از رژیم‌های مایعات و رژیم سوئدی تا رژیم کتوژنیک و رژیم حذف کربوهیدرات یا شکر، مورد توجه افرادی قرار می‌گرفت که می‌خواستند به سرعت لاغر شوند، فارغ از معایب و مضرات هر یک از این رژیم‌ها که اغلب نیز سرخود و بدون مراجعه به متخصص‌های تغذیه گرفته می‌شد، اما به نظر می‌رسد این روز‌ها بازار جراحی‌های معده، پیکرتراشی و استفاده از دارو‌های لاغری داغ‌تر است.
شب/داخلی: یک کلینیک جراحی لاغری مرکز شهر تهران
از در کلینیک که وارد می‌شوی با تعداد زیادی زن و مرد رو به رو می‌شوی که اغلب اضافه وزن دارند و آمده اند که به لطف جراحی‌های زیبایی از شر چربی‌های مزاحم راحت شوند. سن و سال افرادی که در کلینیک هستند متنوع است، اما حضور یک نوجوان بین مراجعه کننده‌ها جلب توجه می‌کند، این دختر نوجوان که خود را آرشیدا معرفی می‌کند، می‌گوید ۱۶ سال دارد و سالهاست از عوارض چاقی رنج می‌برد.
روش آشنایی او با این کلینیک از طریق آگهی‌های اینستاگرامی است و در پاسخ به پرسش خبرنگار فرارو درباره دیگر روش‌های غیرتهاجمی برای لاغری می‌گوید: «دیگر خسته شده ام. هم سن و سالهای من همه اسکینی و لاغرند. در جمع دوستانم مدام مسخره می‌شوم و حتی دوست صمیمی من در بیشتر عکس‌های اینستاگرامی من را حذف می‌کند. نه در جمع دوستانم راحتم و نه حتی به مهمانی‌های آن‌ها دعوت می‌شوم. بار‌ها رژیم گرفتم ولی وزن چندانی کم نکرده ام. دلم می‌خواهد مثل بقیه باشم.» آرشیدا که ۹۰ کیلو وزن و ۱۵۴ سانتی متر قد دارد، یکی از هزاران نوجوانی است که سودای لاغری و به اصطلاح بچه‌های امروزی اسکینی بودن را در سر دارند، اما این آرزو که سال‌ها پیش از طریق رژیم و ورزش اصولی محقق می‌شد، این روز‌ها به دست جراحان سپرده می‌شود.
مادر آرشیدا که خود او نیز نسبتا اضافه وزن زیادی دارد می‌گوید من حاضر نیستم اسلیو کنم، اما مخالفتی هم ندارم که آرشیدا جراحی کند، خود من هم از طعنه و کنایه اطرافیان خسته شده ام، گناه که نکرده ایم. ژن ما چاق است.
نظر فرشید، جوان ۳۵ سالهای که در همین مرکز برای ویزیت یک ماه پس از جراحی آمده تا حدودی متفاوت است. او که به اصرار همسرش جراحی کرده می‌گوید: «هیچوقت لاغر نبودم، اما بعد از ازدواج به علت پشت میز نشینی مداوم، عدم تحرک و مصرف غذا‌های چرب، به سرعت چاق شدم و بعد هم به جراحی متوسل شدم. حالا، گرچه در حال کاهش وزن هستم، اما مدام از خودم می‌پرسم آیا بهتر نبود که رژیم لاغری می‌گرفتم یا ورزش می‌کردم؟»
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط انجمن چاقی و متابولیک ایران، افرادی که ۱۸ سال به بالا دارند و با هیچ روش دیگری موفق به کاهش وزن نشده اند می‌توانند توسط یک جراح لاغری حرفه‌ای و با تجربه اقدام به کاهش وزن کنند. همچنین اگر چاقی عاملی برای بروز بیماری یا وخیم شدن حال کودک باشد می‌توان از سن ۱۴ سالگی عمل لاغری را در نظر گرفت؛ بنابراین هرچند که سن مناسب عمل لاغری ۱۴ سال نیست، اما تحت شرایطی می‌توان از این سن دست به اقدام زد. با وجود این هشدار، بسیاری از افراد نیز بدون توجه به عوارض هر نوع عمل کاهش وزن از بای پس تا اسلیو، به دنبال کاهش وزن سریع از طریق جراحی هستند. برخی دیگر هم هستند که از جراحی یا قرص‌های لاغری برای لاغری کلی بدن یا افزایش حجم بدن به شکل موضعی استفاده می‌کنند.
عصر/خارجی: تبلیغات ماهواره‌ای و فضای مجازی
قرص لاغری چربیسوز، قرص ناف، کپسول لاغری معجزه آسا و صد‌ها عنوان دیگر در شبکه‌های ماهواری‌ای و فضای مجازی، به عنوان راهکار‌های خوراکی یا موضعی لاغری تبلیغ می‌شوند. تعداد آن‌هایی که این موارد را خریداری می‌کنند، اما پس از مدتی نه تنها نتیجه نمی‌گیرند، بلکه متحمل آسیب‌های فیزیکی و روانی می‌شوند کم نیست. دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی اخیرا در گفتگو با ایسنا به عوارض دارو‌های لاغری پرداخته و گفته است: «با توجه به اینکه افراد نمی‌توانند بنابر نظر شخصی خود نسبت به مصرف دارو اقدام کنند، تبلیغ دارو در کشور‌های جهان ممنوع است. اگر یک دارو در یک محیط تبلیغ می‌شود، آن دارو و آن مکان جزو اقلام و اماکن غیرمجاز هستند. برخی دارو‌های لاغری، «موادمخدر» یا «فرمول‌های تیروئیدی» دارند و مصرف‌کنندگان این دارو‌ها به قیمت بیماری پرکاری تیروئید، کاهش وزن را تجربه می‌کنند. با توجه به وجود موادمخدر در برخی دارو‌های لاغری، مصرف‌کنندگان این داور‌ها مانند افرادی که اعتیاد به موادمخدر دارند، کاهش وزن را تجربه می‌کنند. دارو‌هایی از این دست با عوارض ناگواری همراه هستند و می‌توانند حیات مصرف‌کنندگان را تهدید کنند. بر همین اساس نیز همواره تاکید بر آن است که از مصرف خودسرانه هر گونه دارویی پرهیز شود؛ مصرف دارو می‌بایست با تجویز پزشک باشد و از داروخانه‌ها تهیه شود.»
با وجود این هشدارها، تعداد افرادی که همچنان از این دارو‌ها استفاده می‌کنند و عوارضی از جمله اعتیاد و بی خوابی را تجربه می‌کنند کم نیست. مینا که مادر ۲ فرزند است و می‌گوید به علت مشغله زیاد وقت ورزش ندارد، در یک دوره ۳ ماهه از قرص‌های لاغری استفاده کرده است که از طریق تبلیغات ماهواره‌ای با آن آشنا شده است. او به خبرنگار فرارو می‌گوید: «هیچ وقت فکرش را هم نمی‌کردم روزی معتاد شوم، آن هم از طریق دارو. وقتی تبلیغ یک داروی لاغری را در ماهواره دیدم تحت تاثیر قرار گرفتم و ان را خریداری کردم. اتفاقا روز‌های اول هم به سرعت نتیجه گرفتم، اما کم کم در کنار بی اشتهایی و کاهش وزن، عوارض دیگری مثل کابوس، بی خوابی مداوم، توهم، سردرد و اضطراب را هم تجربه کردم. بعد از مدتی حس کردم فواصل نیازم به دارو کم می‌شود تا جایی که به محض عدم مصرف، دچار علائم خماری می‌شدم. با اصرار همسر و اطرافیانم آزمایش اعتیاد دادم و با دیدن نتایج آن دنیا بر سرم خراب شد. به گفته پزشکان، من به ماده مخدر شیشه معتاد شده بودم.»
تجربه مینا که مسیر دارویی را انتخاب کرده است، یک تجربه تلخ است، اما تجربه‌های تلخ تری هم وجود دارد. مثلا تجربه آن‌هایی که جراحی موضعی لاغری می‌کنند.
روز/ خارجی: شبکه‌های اجتماعی
فقط کافیست سری به اینستاگرام بزنید، حتی شاید لازم نباشد عبارت لیپوماتیک، ابدومینوپلاستی و پیکرتراشی را جستجو کنید، بلکه در بخش اکسپلور این شبکه اجتماعی پر است از نمونه کار‌هایی که کلینیک‌های زیبایی و پزشکان به اشتراک گذاشته اند. اما فقط این نیست، بلاگر‌های فضای مجازی که اغلب، به خاطر تبلیغات، خدمات زیبایی رایگان دریافت می‌کنند، مدام در حال تبلیغ و دریافت خدمات این چنینی برای خود و اطرافیانشان هستند. جالب این که برخی از همین بلاگر‌ها بعد از طی شدن مدت زمان تبلیغاتشان، با کلیپ‌های افشاگری می‌گویند از عمل‌های خود راضی نبوده اند.
با همه این‌ها این سوال مطرح می‌شود که چرا باز هم تصویر ایده آل شبکه‌های اجتماعی، افراد را به سمت لاغری تشویق می‌کنند؟ بر اساس اطلاعات مندرج در وب سایت انجمن روانشناسان آمریکا (APA)، گاهی اوقات تمایل برای سریع لاغر شدن یا رفتن به سمت جراحی زیبایی پیکرتراشی، حاصل فشار‌های روانی است که جامعه، تبلیغات و فضای مجازی به افراد تحمیل می‌کند. این انجمن حتی توصیه‌هایی را منتشر کرده که افراد پیش از تصمیم برای جراحی لاغری آن‌ها را بخوانند. برای مثال در بخشی از مقالات معتبر این انجمن اشاره شده که شیوع بالایی از اختلالات خلقی، هورمونی، اضطراب و عزت نفس پایین در افراد با اضافه وزن بالا وجود دارد، بنابراین توصیه می‌شود این افراد به جای توسل به جراحی، ابتدا دوره‌های رژیم سالم غذایی و ورزش‌های سبک را آغاز کنند.
در این روش، با افزایش هورمون‌های شادی و ضد استرس، احتمال کاهش تمایل به جراحی نیز بیشتر می‌شود. جالب توجه است که ۲۵ تا ۳۰ درصد از بیماران چاقی علائم افسردگی را در زمان جراحی و تا ۵۰ درصد سابقه افسردگی طولانی مدت را گزارش کرده اند که خود می‌توانسته علت پرخوری آن‌ها باشد؛ بنابراین انجمن روانشناسان آمریکا توصیه می‌کند مسیر باشگاه و دکتر تغذیه و البته صندلی مشاوره، در اولویت‌های پیش از جراحی چاقی قرار گیرند.
