راهنماتو- در مقاله‌ای که اخیرا در نشریه بین‌المللی دیرینه‌شناسی منتشر شده است، محققان دانشگاه سویل، به شرح یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌ها در این حوزه پرداخته‌اند: «کشف صدها مومیایی زنبورهای یوسرا متعلق به اواخر دوران هولوسن در ساحل اودمیرا در پرتغال که در سلول‌های جنینی‌شان سالم مانده‌اند.»
به گزارش راهنماتو، حدود 2975سال قبل فرعون سیامون در مصر سفلی حکومت می‌کرد؛ در چین سلسله ژو سقوط کرده بود و سلیمان نبی قرار بود که بعد از داوود سلطنت را برعهده بگیرد. در همان زمان در قلمرویی که امروز پرتغال نامیده می‌شود، قبیله‌ای به سمت پایان عصر برنز می‌رفتند. در سواحل جنوب غربی پرتغال، جایی که امروز اودمیرا نامیده می‌شود، چیزی عجیب و غریب در حال وقوع بود: صدها زنبور در داخل پیله‌هایشان مردند و تا همین امروز با جزئیات آناتومی حفظ شدند.
این شرحی است که دانشمندان از زنبورهای مومیایی داده‌اند، «در وضعیتی به شکل استثنائی سالم که گویی هر آن آماده خروج از لانه یا سلول‌هایشان هستند»، در داخل پیله‌هایشان پیدا شدند.
در داخله پیله‌ها غذا هم پیدا شده که به نظر می‌رسد گرده نوعی از گیاهان شب‌بو یا لااقل یکی از گونه‌های رایج گیاهان علفی است که نشان می‌دهد زنبورها به یک نوع گیاه خاص تمایل دارند.
نویسندگان در این مقاله تأکید کرده‌اند که فسیل زنبورها در شرایطی بسیار استنثائی حفظ شده که «بسیار نادر» است زیرا اسکلت این نوع حشرات خیلی زود متلاشی می‌شود. شرایط عالی زنبورها به تیم تحقیقاتی امکان شناسایی نوع زنبور، جنسیت آن‌ها و حتی نوع گرده‌ای که مادر در هنگام تشکیل پیله برای آن‌ها گذاشته را، فراهم کرده است.
دلایل احتمالی مرگ زنبورها
زنبورها یکی از مهمترین گروه‌های حشرات گرده‌افشان هستند و بیش از 20000گونه از آن‌ها وجود دارد. تقریبا سه-چهارم همه انواع گونه‌های زنبور وحشی در داخل خاک لانه‌سازی می‌کنند و بیشتر چرخه عمر آن‌ها در زیر زمین سپری می‌شود؛ لانه‌سازی در زیر زمین امکان حفظ لانه‌های آن‌ها را افزایش می‌دهد.
در این مقاله محققان شرح می‌دهد که در هر یک مترمربع در جنوب‌غربی پرتغال هزاران لانه فسیل‌شده زنبور پیدا شده است.
کشف فسیل زنبورها فرصتی استثنائی را برای مطالعه درباره علل محیط‌زیستی مرگ زنبورها و تدفینی که آن‌ها را به مدت 3000سال در وضعیتی سالم نگه داشته، فراهم کرده است.
برطبق این مطالعه هنوز علت دقیق مرگ زنبورها مشخص نیست اما احتمالا کمبود اکسیژن به دلیل سیل ناگهانی و در ادامه افت دمای شبانه از دلایل مرگ این موجودات است.
سواحل پرتغال در زمستان‌های فواصل دوران یخبندانِ نئوگلسیال، سردتر بوده و بارندگی‌های بیشتری داشته، که شرایط اقلیمی مناسبی برای مطالعه این نوع فسیل‌ها محسوب می‌شود.
اهمیت زنبورها
نویسندگان این پژوهش می‌گویند: «زنبورها حشرات گرده‌افشان ضروری برای اکوسیستم‌ها هستند، اهمیت آن‌ها تا حدی است که هر نوع کاهشی در تعداد آن‌ها می‌تواند مستقیم روی تنوع زیستی، یا لااقل، روی بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری، شامل انسان‌ها، که مستقیم یا غیرمستقیم به آن‌ها وابسته هستند، اثر بگذارد.
ما می‌دانیم که زنبورها 70درصد از محصولات کشاورزی مورد استفاده انسان‌ها و 30درصد غذای دام‌ها را گرده‌افشانی می‌کنند. فعالیت‌های انسان، مثل کشاورزی تهاجمی، استفاده از آفت‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها و تغییرات اقلیمی شرایطی را فراهم آورده که در نتیجه آن از هر 10گونه زنبور در اروپا 1گونه در معرض انقراض قرار گفته است.»
«کشف و تفسیر دلایل اکولوژیکی‌ای که 3000سال قبل این تعداد از زنبورها را کشته و مومیایی کرده، کمک می‌کند تا استراتژی‌هایی را برای مقاوم‌سازی در شرایط اقلیمی فعلی تدوین کنیم. »
گونه فسیلی پیدا‌شده یکی از 700گونه‌ای است که تا همین امروز در پرتغال زندگی می‌کند.
