راهنماتو- در سال 2011 یک زمین‌شناس به نام کری شی، در حال خرید در مین سیتی در ویتنام بود که اتفاقی وارد یک جواهرفروشی کوچک شد تا یاقوت‌ها و لعل‌های بدخشان معروف این کشور را از نزدیک ببیند.
به گزارش راهنماتو، اما به محض آنکه وارد مغازه شد چشمش به حباب‌های شیشه‌ای سیاه‌رنگی افتاد که درست روی دیوار پشت پیشخوان خودنمایی می‌کردند.
فروشنده گفت: «این‌ها تکتیت هستند»، و در همین حال کپی عکس‌هایی را به او داد که از یک برخورد نادر شهاب‌سنگی مرموز با زمین خبر می‌دادند.
این آخرین برخورد شهاب‌سنگی بزرگ با زمین بود، فاجعه‌ای که احتمالا خویشاوندان باستانی ما شاهدش بودند.
شی همانطور که داشت درباره یک زمین بزرگ از خاکروبه که 20درصد از وسعت سیاره، از چین تا قطب جنوب، را پوشانده، مطالعه می‌کرد متوجه شد که یکی از نکات کلیدی در این توضیحات مفقود است.
«با خودم گفتم خدای من هنوز کسی نتوانسته چاله ناشی از برخورد شهاب‌سنگ با زمین را پیدا کند؟»
حالا، با گذشت تقریبا ده‌ها سال از آن روز، او مطمئن است که این حفره را پیدا کرده است.
شی بعد از برخورد اتفاقی با آن فروشگاه، مطالعه درباره پیشینه علمی این موضوع را آغاز کرد و به دنبال تصاویر ماهواره‌ای از سراسر این منطقه بود تا ویژگی‌های زمین‌شناسی آن را استخراج کند.
او حدس زد که دهانه‌ای که بر اثر برخورد شهاب‌سنگ در 800000سال قبل ایجاد و سپس مفقود شده است، احتمالا باید جایی در فلات بولاون در جنوب لائوس در زیر یک زمین گدازه‌ای گسترده اما جوان مدفون شده باشد.
این ناحیه امروز به واسطه آبشارهای 300فوتی و زمین‌هایی که زیر کشت قهوه و چای هستند معروف است.
اما تحقیقات اخیر شی که امروز در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است، نشان می‌دهد که این ناحیه تاریخی فاجعه‌بار داشته است.
مطالعه جدید الگویی از رسوبات بیرون‌ریخته‌شده ضخیم را نشان می‌دهد که از دشت‌های پست در جنوب لائوس و شرق تایلند به سمت مرکز فلات امتداد پیدا می‌کنند و احتمالا نقطه‌ای که برخورد در آن صورت گرفته است را نشان می‌دهند.
این رسوبات صخره‌ای، که با ضخامتی در حدود 30فوت در نزدیکی مرکز فلات قرار گرفته‌اند، در قسمت مقطع از سنگریزه و تخته سنگ تشکیل شده‌اند که شی فکر می‌کند بقایایی هستند که از برخورد عظیم با زمین حاصل شده‌اند.
تکتیت‌ها، که نوعی شیشه طبیعی حاصل از برخورد شهاب سنگ با سطح ماسه‌ای هستند، در نزدیکی بالای این سنگ‌ریزه‌ها و در زیر یک رسوب ضخیم‌تر خاکستری پیدا شده‌اند که احتمالا مدرکی از وجود یک تنوره غول‌پیکر است که بعد از برخورد شهاب سنگی به سمت آسمان پرتاب شده و سپس دوباره روی زمین ریخته و منظره را شکل داده است.
اما همه دانشمندان تاکنون قانع نشده‌اند. فرد جوردان، زمین‌شناس در دانشگاه کرتین در پرث، با استفاده از نشانه‌های شیمیایی به دست آمده از تکتیک‌ها توانسته تاریخ برخورد شهاب‌سنگی عظیم را به 778000سال قبل نسبت دهد. او می‌گوید که پیشنهاد شی «خیلی محتمل است»، با اینحال باور دارد که یافته‌های تازه فقط شواهدی غیرمستقیم هستند.
او معتقد است که این مطالعه «مکان دقیق را نشان نمی‌دهد» و به این نکته اشاره می‌کند که مکان‌های فعال آتشفشانی زیادی در سراسر جنوب شرقی آسیا سطوح ماسه‌ای دارند که تکتیک‌های آن می‌تواند بر اثر بخورد شهاب‌سنگ تولید شده باشد.
دانشمندان در حال حاضر پیشنهاد داده‌اند که دوباره مطالعات درباره لائوس از سر گرفته شود تا به یقین مشخص شود که آیا این ناحیه محل برخورد شهاب سنگ 800000ساله بوده یا خیر.
تکتیت چگونه شکل می‌گیرد
تکتیت ها، مانند آنچه شی در جواهرفروشی مشاهده کرد، زمانی شکل می‌گیرند که قطعات ماده مذاب به واسطه برخود شهاب سنگ با زمین به سمت هوا پرتاب می‌شوند و در آنجا جامد می‌شوند و دوباره به در منطقه وسیعی به صورت بارانی از قطعات تکتیک به زمین می‌بارند.
وقتی نتوان دهانه ناشی از برخورد شهاب سنگ را پیدا کرد، زمین‌های پوشیده از تکتیت می‌توانند بهترین شواهد از برخورد شهاب سنگ با زمین باشند.
امروز تکتیت ها را می‌توان در سراسر استرالیا و جنوب شرق آسیا پیدا کرد. تعیین سن آخرین برخورد سنگین شهاب سنگی با زمین که جوردان در سال 2019 مشخص کرد، پیشنهاد می‌دهد که احتمالا اجداد باستانی ما شامل انسان‌تبارهای آسیایی مثل هومو ارکتوس شاهد این انفجار عظیم بوده‌اند.
سابقه محدود فسیلی اثبات این امر را مشکل کرده، با اینحال این برخورد سیاره‌ای احتمالا از دوردست‌ها قابل دیدن بوده است و مطالعات جوردان نیز نشان می‌دهد که این تکتیک‌ها در دمای 7200درجه فارنهایت شکل گرفته‌اند.
شی می‌گوید: «می‌توان تصور کرد که حیوانات در این دما تبخیر شده‌اند.»
مطالعاتی که در سال 2007 توسط یک دانشمند هندی به نام شایام پراساد انجام شد نیز حدس می‌زند که دهانه حاصل از این برخورد احتمالا بین 20 تا 75مایل عرض داشته است. هرچند درباره این موضوع نیز قطعیت وجود ندارد.
